Lực lượng thân Nga tại Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng ở miền đông Ukraine vào ngày 28-3 - Ảnh: Reuters

Ukraine đồng thời cho biết Nga đang chuyển hướng tấn công sang các khu vực ở đông nam Ukraine và thành phố Mariupol.

Diễn biến này cũng trùng với đánh giá tình báo mới nhất của Mỹ cho biết Nga đã điều chỉnh chiến lược ở Ukraine, tập trung giành kiểm soát Donbass và các vùng khác ở phía đông Ukraine vào đầu tháng 5 tới.

3 kịch bản

Tuy nhiên, việc giành lại thủ đô Kiev không có nghĩa là cuộc xung đột đang nghiêng về phía Ukraine. 

Phía Nga cho rằng việc Ukraine có thể giành lại kiểm soát ở khu vực Kiev là do phía Nga chủ động giảm quy mô hoạt động ở các khu vực Kiev và Chernihiv, đều ở miền bắc Ukraine, nhằm tỏ thái độ thiện chí cho cuộc đàm phán vòng năm vào thứ ba tuần trước. Phía Nga đã mô tả việc rút lui là một nỗ lực mang tính biểu tượng như một phần của cuộc đàm phán hòa bình.

Diễn biến thực địa hiện tại ở Ukraine cho thấy có ba khả năng xảy ra: một là phía Ukraine đang dần chuyển từ trạng thái phòng thủ sang phản công sau khi được tiếp thêm sức mạnh tài chính, vũ khí cũng như thông tin tình báo từ các quốc gia NATO, trong khi Nga đang gặp vấn đề trong việc tiếp cận hậu cần cũng như phối hợp tác chiến giữa các binh chủng cho một cuộc chiến lâu dài.

Hai là phía Nga đang thay đổi mục tiêu quân sự: chuyển từ mục tiêu phải chiếm giữ thủ đô Kiev sang củng cố các địa điểm mà họ đã chiếm được tại khu vực Donbass ở vùng đông nam của Ukraine.

Khả năng thứ ba là phía Nga chỉ đang xốc lại đội ngũ của họ và chuẩn bị cho một đợt tổng lực mới.

Tuy nhiên, dù cho kịch bản nào xảy ra thì chuyển biến trong những ngày qua le lói niềm hy vọng rằng quy mô cũng như phạm vi cuộc xung đột Nga - Ukraine hiện nay đang được thu hẹp từ từ.

Nhìn từ khía cạnh tác chiến của người Nga, chiến lược có vẻ đã thay đổi. Đầu tiên, tư duy "cuộc chiến nhanh chóng" thần tốc, cơ động với không quân, lính dù biệt kích và sự phủ đầu của vũ khí chính xác nhằm trừng phạt và "phi phát xít hóa" chính quyền Tổng thống Ukraine Zelensky sau hai tuần đã được thay bằng một cuộc chiến tổng lực với sự tham gia của nhiều binh chủng Nga nhằm tiêu hao sinh lực và bẻ gãy sự kháng cự của Ukraine ở tất cả các thành phố quan trọng.

Tuy nhiên, sau hơn 5 tuần xung đột, quân đội Nga chuyển sang tập trung tấn công và thiết lập sự kiểm soát các thành phố ở khu vực Donbass ở đông nam Ukraine vốn thân Nga. 

Điều này cũng hàm ý là mục tiêu của ông Putin có thể chuyển dịch từ việc thay đổi chính quyền của Tổng thống Ukraine Zelensky thân phương Tây sang việc chỉ cần áp đặt được sự kiểm soát của Nga ở khu vực đông nam bao gồm hai nước cộng hòa tự xưng Donestk và Luhansk cũng như thành phố Mariupol.

Hy vọng gì từ hòa đàm?

Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm khi kết luận rằng Nga đã thật sự thay đổi hoàn toàn mục tiêu của họ, bởi vì Nga vẫn còn năng lực tấn công từ xa tới các vùng khác của Ukraine với các tên lửa tầm xa có độ chính xác cao.

Dù gì thì các thay đổi hiện tại cũng tạo hy vọng cho các bên kiếm được điểm chung trên bàn đàm phán. Các vấn đề như sự trung lập của Ukraine, phi quân sự hóa và công nhận các lợi ích lãnh thổ của Nga tiếp tục là các điểm trên bàn thương lượng, trong khi vấn đề thay đổi chế độ Ukraine đã được đưa ra khỏi bàn đàm phán.

Tuy nhiên, sự thành công của các cuộc gặp cấp cao giữa hai nước sắp tới không phụ thuộc nhiều vào nơi tổ chức mà sẽ phụ thuộc rất nhiều vào mức độ mà Ukraine và Nga sẵn sàng nhượng bộ đối với các vấn đề chính. 

Đối với Ukraine, nó bao gồm hai lĩnh vực chính: sự trung lập của Ukraine với sự bảo đảm an ninh của các cường quốc, và vấn đề lãnh thổ Crimea và Donbass.

Hiện tại, Ukraine muốn tách các cuộc đàm phán về sự trung lập của Ukraine khỏi các cuộc đàm phán tình trạng tương lai của bán đảo Crimea. Kiev muốn giải quyết vấn đề bán đảo Crimea một cách riêng biệt theo hình thức đàm phán song phương với Nga trong suốt 15 năm tới.

Trong khi vấn đề trung lập của Ukraine đồng nghĩa với việc Ukaine từ bỏ ý định gia nhập NATO vĩnh viễn cần có sự tham gia đàm phán từ các cường quốc bảo đảm an ninh cũng như những cam kết thực chất mà họ có thể đưa ra đối với Ukraine.

Chắc có lẽ còn mất một khoảng thời gian lâu để những cam kết nghiêm túc cho hòa bình lâu dài của Ukraine có thể thành hình. Sự nghi ngờ dành cho nhau cũng như sự thiếu vắng lòng tin khiến cho nhiều người tin rằng hòa đàm sẽ không mang lại kết quả đột phá khi tiếng súng vẫn còn nổ.

Thủ tướng Đức: Phương Tây sắp áp thêm trừng phạt Nga vì vụ dân thường Ukraine thiệt mạng

TTO - Đức cho biết phương Tây sẽ nhất trí áp thêm các biện pháp trừng phạt lên Nga trong những ngày tới sau khi Ukraine cáo buộc quân Nga đã có hành động bạo lực nhắm vào dân thường ở thị trấn Bucha gần thủ đô Kiev