(Từ trái qua) Nhà thơ Thu Bồn, Xuân Quỳnh, nhạc sĩ Thuận Yến - những tên tuổi “trượt” giải thưởng Hồ Chí Minh đang được xem xét lại - Ảnh tư liệu

Đây đều là những tác giả chưa được xét giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2016 vì thiếu giải thưởng trong các cuộc thi do Bộ VH-TT&DL hoặc các hội văn học nghệ thuật trung ương tổ chức hoặc giải thưởng quốc tế.

Đi chiến trường làm sao có giải thưởng?

Trong đó, 6 tác giả chưa được xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh là: nhà thơ Thu Bồn, nhạc sĩ Đinh Ngọc Liên, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Ninh Viết Giao, GS.NSND Trần Bảng, nhà báo - nhà nhiếp ảnh Lương Nghĩa Dũng, nhà điêu khắc Tạ Quang Bạo.

Ông Cẩn cho biết thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 10-3 Bộ VH-TT&DL đã tổ chức cuộc họp tham vấn ý kiến các thành viên Hội đồng cấp nhà nước về những trường hợp này.

“Tại cuộc họp, tất cả các thành viên Hội đồng cấp nhà nước đều thống nhất đề nghị Bộ VH-TT&DL trình Thủ tướng Chính phủ tiếp tục xét giải thưởng với 26 tác giả dù thiếu tiêu chí giải thưởng nhưng có đóng góp to lớn cho sự nghiệp văn học nghệ thuật nước nhà”.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành, thành viên Hội đồng cấp nhà nước, cũng nhất trí rằng đối với những tác giả không có giải thưởng do hoàn cảnh lịch sử nhưng có đóng góp cho sự nghiệp văn học nghệ thuật, đóng góp cho cách mạng thì vẫn phải được xem xét một cách công bằng để không bỏ sót những cống hiến của các nghệ sĩ.

“Các nhà nhiếp ảnh thời chiến, họ đi khắp các chiến trường, nhưng đâu phải ai cũng tham dự cuộc thi và có giải thưởng? Như nhà nhiếp ảnh Lương Nghĩa Dũng hi sinh tại chiến trường Quảng Trị năm 1972 thì làm sao có giải thưởng? Nhưng ảnh của ông ấy rất tuyệt vời” - ông Chu Chí Thành phân tích.

“Trượt” vì... tiêu chí

Hoặc một trường hợp khác mà ông Thành nhắc đến là bức ảnh Cầu người của tác giả Phạm Văn Thính rất đẹp và đẫm tính nhân văn, tính anh hùng nhưng lại không được xét tặng giải thưởng chỉ vì không đủ 90% phiếu bầu chọn của các thành viên hội đồng.

“Quy định các tác giả phải được 90% phiếu bầu của các thành viên hội đồng các cấp là quá cao và làm khó các tác giả. Nhiều trường hợp tác giả “trượt” chỉ vì có 1 hay 2 người trong thành viên hội đồng không đồng ý. Tôi đề xuất khi sửa đổi tiêu chí, nên giữ nguyên như trước đây là cần có 75% ý kiến thành viên hội đồng bầu chọn là được” - ông Thành đề xuất.

Họa sĩ Trần Khánh Chương, chủ tịch Hội Mỹ thuật VN, cũng chỉ ra sự bất cập của tiêu chí giải thưởng vì nhiều tác giả suốt thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ đều phục vụ kháng chiến, phục vụ Tổ quốc thì đâu mấy ai quan tâm đến giải thưởng, ai quan tâm đến việc giữ các giấy chứng nhận giải thưởng. Hoặc có nhiều tác phẩm như các tượng đài, tranh truyện... gần như không có cơ hội dự thi để lấy giải thưởng theo quy định xét giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước.

“Tiêu chí về số lượng giải thưởng để xét tặng giải Hồ Chí Minh và giải Nhà nước cần phải sửa lại. Số lượng giải thưởng chỉ nên coi là một trong những tiêu chí nhỏ để quan tâm, tham khảo chứ không mang tính quyết định. Như tôi đã tham gia Hội đồng cấp nhà nước mấy kỳ, thì có nhiều trường hợp đủ số lượng giải thưởng nhưng rồi rơi vào quên lãng. Trong khi có nhiều văn nghệ sĩ tài năng, họ không gửi tác phẩm tham dự các cuộc thi thì sao có giải thưởng theo quy định hiện nay?” - ông Chương đặt câu hỏi.