Khách tham quan bảo tàng đến xem triển lãm - Ảnh: Q.T.

Có 87 hình ảnh và hiện vật giới thiệu cuộc sống tù binh của các phi công Mỹ ở miền Bắc Việt Nam tại triển lãm.

Kể từ khi viên phi công Mỹ đầu tiên là Everett Alvarez Jr bị bắn rơi và bắt làm tù binh tại vịnh Hạ Long ngày 5-8-1964 trong chiến tranh VN, phía Mỹ ghi nhận có tổng cộng 591 tù binh chiến tranh được Chính phủ VN dân chủ cộng hòa trao trả cho Chính phủ Hoa Kỳ vào năm 1973.

Trong đó có 325 tù binh thuộc lực lượng không quân, 138 tù binh thuộc lực lượng hải quân, 26 tù binh thuộc lực lượng thủy quân lục chiến và 77 tù binh thuộc các lực lượng khác. Ngoài ra, có 25 tù binh là các nhân viên dân sự Hoa Kỳ.

Triển lãm Nhân đạo được trưng bày theo ba tiểu chuyên đề: Chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân và hải quân Mỹ; Tù binh - phi công Mỹ trong chiến tranh VN; Trao trả tù binh - bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ.

Tuy nhiên, những tư liệu, hình ảnh về các tù binh phi công Mỹ là trọng tâm chủ đề Nhân đạo của cuộc triển lãm. Đó là những cảnh sinh hoạt của tù binh phi công Mỹ như chơi bóng chuyền, bóng rổ, xem phim, khám sức khỏe định kỳ... lúc trong tù.

Vào ngày lễ họ được nấu món ăn yêu thích. Ngày Giáng sinh được trang trí cây thông Noel, có linh mục đến cầu nguyện... Người xem có thể nhận ra vài bức ảnh quen thuộc như ảnh phi công Mỹ Silic bị bắt ngồi trên xe trâu, hay nữ du kích Nguyễn Thị Kim Lai áp giải phi công William Robinson vào ngày 20-9-1965 qua câu thơ nổi tiếng: O du kích nhỏ giương cao súng / Thằng Mỹ lênh khênh bước cúi đầu.

Tuy nhiên, những hình ảnh được - thua hay những mất mát như trận bom B52 ở phố Khâm Thiên, Bệnh viện Bạch Mai năm 1972... chỉ như một gợi ý đầy đủ thông tin liên quan đến tù binh Mỹ.

Nổi bật vẫn là những tư liệu về cuộc sống của tù binh Mỹ trong tù cùng những kỷ vật của họ từ chiếc thẻ bay, thẻ căn cước, tiền đôla... khi bay vào miền Bắc VN.

Những kỷ vật trong tù khi họ đã bị bắn rơi và bị bắt làm tù binh như quần áo tù, tranh vẽ trong tù...

Bên cạnh những hình ảnh tư liệu về cuộc sống tù binh phi công Mỹ, triển lãm còn giới thiệu những dụng cụ được quân và dân ta chế tạo từ những mảnh nhôm làm từ xác máy bay, mang lại cho người xem cảm giác thú vị.

Khách tham quan có thể thấy từ mảnh nhôm máy bay Mỹ người ta đã chế tạo cả một chiếc giường phẫu thuật, hay những dụng cụ như máy pha cà phê, gương, lược, kẹp giấy, thùng đựng nước... được “chế tác” một cách tinh xảo.

Triển lãm kéo dài đến ngày 31-5, là một cơ hội tốt để khách tham quan bảo tàng tiếp cận những tư liệu ý nghĩa về tù binh phi công Mỹ trong chiến tranh VN.