Hội thảo "Ứng dụng công nghệ trong quản trị tòa soạn số" do Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp Học viện Công nghệ bưu chính viễn thông tổ chức sáng 17-8 có sự tham gia của các diễn giả là chuyên gia về báo chí số, tòa soạn số, chuyên gia công nghệ số, blockchain và AI… 

Đặc biệt hội thảo có sự chia sẻ thông tin từ các diễn giả là những cán bộ quản lý trực tiếp triển khai các hoạt động ứng dụng công nghệ trong các tòa soạn đang trong quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ như: báo Tuổi Trẻ, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình TP.HCM...

"Tòa soạn số" là xu thế tất yếu

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Lê Quốc Minh - phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, tổng biên tập báo Nhân Dân, chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam - đánh giá: "Hội tụ nội dung và hội tụ công nghệ được xem như là một chìa khóa để mở ra con đường mới cho các nhà báo, các tòa soạn hiện đại. Để thực hiện được việc này, cần có một sự "tích hợp" và "hội tụ" cả về nội dung lẫn hình thức xuất bản của một tờ báo, theo đó mô hình "tòa soạn số" trở thành xu thế tất yếu của các cơ quan báo chí thế giới nói chung, cơ quan báo chí Việt Nam nói riêng".

"Xây dựng tòa soạn số sẽ làm thay đổi toàn diện bộ mặt của ngành báo chí" - ông Minh khẳng định.

PGS Đỗ Thị Thu Hằng, trưởng ban nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, cũng cho rằng: "Để chuyển đổi từ mô hình tòa soạn truyền thống sang mô hình tòa soạn số, mỗi cơ quan báo chí cần xác định được mô hình tòa soạn số là đích của chuyển đổi số". Theo bà Hằng, mô hình này phải đáp ứng được sự hội tụ: Nội dung số - Công nghệ số - Công chúng số - Kinh tế số - Hệ sinh thái số.

Nhà báo Nguyễn Vũ Hoàng, Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số - Đài Truyền hình Việt Nam, cho biết: "Trong giai đoạn chuyển đổi số, Đài Truyền hình Việt Nam đã đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự thay đổi trong thị trường tiêu dùng, cạnh tranh từ các nền tảng trực tuyến, và sự thay đổi trong hành vi người dùng".

Theo ông Hoàng, "bối cảnh chung là người dùng vẫn đang dần rời bỏ các kênh TV truyền thống. Ghi nhận đến tháng 7-2022, tỉ lệ người xem trên các nền tảng trực tuyến đã vượt qua truyền hình vô tuyến và truyền hình cáp. Chúng ta phải đối mặt với thực tế: người dùng vẫn yêu thích theo dõi nội dung trên các màn hình lớn, tuy nhiên nền tảng cung cấp đã thay đổi".

"Tuy nhiên, cùng với những thách thức đó, cũng xuất hiện những cơ hội mới để tận dụng tiềm năng phát triển của kinh doanh nội dung số" - ông Hoàng nhấn mạnh.

Phục vụ bạn đọc tốt hơn

Từ thực tế của một cơ quan báo chí hoạt động theo mô hình tòa soạn hội tụ sản xuất đồng thời nhiều loại hình khác nhau, nhà báo Lê Xuân Trung, phó tổng biên tập báo Tuổi Trẻ, nhìn nhận: "Các tòa soạn ở Việt Nam đang trên con đường chuyển đổi số để hình thành tòa soạn số thông qua việc phát triển và kết nối một cách có hiệu quả giữa các module nội dung với module dữ liệu và module người dùng".

"Đó là mô hình hoàn chỉnh từ khâu đầu vào đến đầu ra trong một hệ thống quản trị nội dung được ứng dụng công nghệ tương thích với quy mô, tính chất và mục tiêu của một cơ quan báo chí đa phương tiện, đa nền tảng - ông Lê Xuân Trung phân tích - Theo đó, tòa soạn số cần kết nối và phát huy tối đa ba trục chính: Trung tâm phát triển nội dung số, Module dữ liệu nội dung số và Module dữ liệu người dùng".

Trong đó, ông Trung nhấn mạnh đến Module dữ liệu người dùng - với vai trò thu thập, lưu trữ, phân tích và sử dụng dữ liệu người dùng thường xuyên của một cơ quan báo chí, "nguồn dữ liệu này cực kỳ quan trọng, mang tính sống còn đối với các cơ quan báo chí trong thời đại số".

"Nếu một cơ quan báo chí không biết rõ người dùng cũng giống như doanh nghiệp không biết rõ khách hàng thì làm sao biết được sản phẩm của mình có đáp ứng được nhu cầu thị trường hay không? Và như vậy, làm sao cơ quan báo chí có thể phục vụ hay chăm sóc bạn đọc/người dùng một cách tận tâm, tận tụy?" - nhà báo Lê Xuân Trung nêu vấn đề.

Theo ông Trung, sự phát triển của công nghệ hiện nay cho phép các cơ quan báo chí có thể đo lường được nhiều chỉ số về người dùng, từ số lượng người dùng hằng tháng cho đến lượng lượt xem (view) từng tin bài chi tiết. Đó là những con số rất quan trọng để đánh giá chất lượng nội dung hằng ngày, hằng tuần, hằng tháng, từ đó tòa soạn có căn cứ để tổ chức sản xuất nội dung phù hợp với nhu cầu đa dạng của người dùng, đặc biệt là người dùng mục tiêu (đối tượng chính).

"Tuy nhiên, những con số trên chỉ mang tính tổng quát, chưa chỉ ra được nhu cầu của từng người dùng cụ thể. Tòa soạn số cần định danh được người dùng cụ thể để phục vụ đúng nhu cầu và chăm sóc họ chu đáo" - ông Trung nêu.

Theo ông, muốn vậy, tòa soạn cần xây dựng module dữ liệu người dùng được phân loại theo các đối tượng khác nhau: Thành viên trả phí (có những ưu đãi, tiện ích riêng); Thành viên chưa trả phí (được gửi thực đơn bằng newsletter thường xuyên để chuyển dần sang đối tượng trả phí); Người dùng đại trà trên các kênh truyền thống (báo in, báo điện tử, truyền hình, phát thanh…); Người dùng trên mạng xã hội (thu hút về các kênh truyền thống, trở thành người dùng thành viên).

Đề cập đến điều kiện vận hành báo chí số và "tòa soạn số", bà Đỗ Thị Thu Hằng cho rằng: Điều kiện thực thi báo chí số là có một tòa soạn số đặt trong một hệ sinh thái số và nguồn nhân lực có năng lực tổ chức, thực hiện các hoạt động nghiệp vụ báo chí số.

"Điều kiện quan trọng hơn là các nền tảng, công cụ số đi kèm với nguồn nhân lực có khả năng sử dụng công cụ số và nền tảng số ấy. Đây là những vấn đề cốt yếu với cơ quan báo chí trong chuyển đổi từ nền báo chí truyền thống sang báo chí số hiện nay" - bà Hằng nhấn mạnh.