Tượng của vua Tutankhamun - Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC CREATIVE

Một thập kỷ 9 cái chết 

Theo báo Newsweek, vào ngày 4-11-1922, tại Thung lũng các vị vua ở Ai Cập, nhà Ai Cập học người Anh Howard Carter tình cờ bắt gặp một bậc thang đổ nát, một nửa ẩn bên dưới những mảnh vỡ từ lăng mộ của Ramesses IV. Đào sâu hơn, ông phát hiện thêm nhiều bậc thang dẫn đến một cánh cửa đá bị bịt kín.

Ông Carter đã kêu gọi nhà tài trợ của mình, ông Lord Carnarvon, và họ đã cùng nhau khám phá ra một kho báu ấn tượng nhất trong lịch sử Ai Cập học.

Ngôi mộ chứa hơn 5.000 hiện vật: vàng, đồ trang sức, đồ cúng và các bức tượng được trang trí công phu.

Năm tháng sau cuộc khai quật, ông Lord Carnarvon qua đời, được cho là do viêm phổi và nhiễm độc máu do muỗi đốt bị nhiễm trùng.

Một tháng sau, ông George Jay Gould, nhà tài chính giàu có người Mỹ, người đã đến thăm lăng mộ, cũng chết vì căn bệnh tương tự.

Năm 1924, nhà khảo cổ học người Anh Hugh Evelyn-White đã treo cổ tự tử và để lại một dòng chữ: "Tôi đã khuất phục trước lời nguyền của xác ướp".

Cuối năm đó, vị bác sĩ đã chụp X-quang xác ướp trước khi nó được trao cho các nhà chức trách bảo tàng, đã chết vì một căn bệnh không xác định được...

Trong vòng một thập kỷ, ít nhất chín người có liên quan đến cuộc khai quật đã chết. Nhiều người tin rằng đây là bằng chứng cho tin đồn về "lời nguyền của xác ướp".

Có một lời giải thích nào khác?

Vào những năm 1970, ngôi mộ 500 tuổi của vua Ba Lan, Casimir IV Jagiellon, được mở cửa lần đầu tiên tại nhà thờ Wawel ở Krakow. Trong vòng vài ngày sau cuộc khai quật, 4 trong số 12 nhà nghiên cứu đã chết và một số người khác chết trong những tháng sau đó.

Bất chấp những tin đồn về một lời nguyền cổ xưa, các nhà khoa học đã nhanh chóng tìm ra lời giải thích.

Các mẫu lấy từ thi hài của vị vua đã chết cho thấy ông đã bị nhiễm các bào tử nấm Aspergillus flavus.

"Hầu hết mọi người hít phải bào tử Aspergillus mỗi ngày mà không bị bệnh. Tuy nhiên, đối với những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, hít thở phải bào tử Aspergillus có thể gây nhiễm trùng phổi hoặc xoang và có thể lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể", ông Tom Chiller, giám đốc chi nhánh Bệnh Mycotic của CDC, nói với báo Newsweek.

Theo ông, có nhiều loại Aspergillus khác nhau. Một số loại nhẹ, nhưng một số rất nguy hiểm và có thể gây chết người.

Ông Chiller cho biết Aspergillus tạo ra một loại độc tố gọi là flavitoxin trên ngũ cốc được bảo quản. Chất độc này có thể gây hại hoặc gây tử vong cho con người, động vật và là nguồn chính gây hư hỏng cây trồng.

Các kho báu trong lăng mộ của Tutankhamun có những túi bánh mì và ngũ cốc thô, có thể đã hỗ trợ sự phát triển của loại nấm này.

Nhưng, nếu Aspergillus thực sự chịu trách nhiệm cho lời nguyền của xác ướp, nó sẽ phải nằm "chờ" bên trong lăng mộ của vị vua trong một thời gian rất dài.

Đối với hầu hết các sinh vật gây bệnh, giết vật chủ của chúng không có lợi vì nó ngăn cản sự lây truyền của chúng. Tuy nhiên, nếu một sinh vật có thể tồn tại trong một thời gian dài bên ngoài vật chủ của chúng, sinh vật có thể tiến hóa để gây chết người nhiều hơn. Lý thuyết này được gọi là giả thuyết chờ đợi.

Vào năm 2017, Michael Wise, một nhà khoa học máy tính từ Đại học Tây Úc, và nhóm của ông đã tìm thấy bằng chứng di truyền, cho thấy vi khuẩn sử dụng chiến thuật này có xu hướng bền hơn và độc hơn các loài khác, cung cấp hỗ trợ cho lý thuyết trên.

Để tồn tại trong thời gian dài chờ đợi này, vi khuẩn phải chuyển sang trạng thái sinh dưỡng tồn tại cho đến khi chúng tiếp xúc với vật chủ một lần nữa. Đối với Aspergillus, nó sẽ ở dạng bào tử.

Nấm Aspergillus được biết là sống trên xác chết và vật chất đang phân hủy và được phát hiện trên các xác ướp Ai Cập cổ đại khác.

Do đó, trong khi chưa có kết luận chắc chắn, nhiễm Aspergillus có thể là câu trả lời của khoa học cho "lời nguyền Tutankhamun".

Giải mã cái chết của vua Tutankhamun

TTO - Các xét nghiệm ADN vừa giải đáp phần nào bí ẩn xung quanh cái chết của vua Tutankhamun (1343 TCN - 1325 TCN) từ thời Ai Cập cổ đại.