Họa sĩ Trần Lương

Tuổi Trẻ online đã ghi lại ý kiến của anh:

“Vụ việc này phản ánh tình trạng chung về bản quyền của Việt Nam. Cũng giống như một tay làm phim nào đó đã biện hộ rằng: luật bản quyền Việt Nam chưa rõ ràng, nên chúng tôi cứ dùng thôi.

Đây là chuyện đáng xấu hổ, càng đáng xấu hổ hơn khi nó không mới, không bất ngờ bởi nhiều năm nay tình trạng cướp đề tài, cấp trên đòi ghi tên vào đề tài của cấp dưới, ăn gian, cướp bản quyền đã xảy ra...

Vụ việc của anh Maxk Nguyễn thì sai hoàn toàn, không có gì phải bàn nữa. Nếu nói về luật trong nghệ thuật nói chung, người ta có quyền lấy cảm hứng từ một tác phẩm, một tác giả, một hình ảnh nổi tiếng… và có quyền tái sáng tạo tác phẩm đó.

Ở mức thấp nhất, các cá nhân hoàn toàn có quyền vẽ lại hình ảnh từ một tác phẩm nhiếp ảnh nào đó, có điều mình phải làm nó khác đi đúng với trình độ của mình. Nếu tác phẩm đó chỉ sử dụng cho việc học hành, phạm vi phổ biến hẹp, không ảnh hưởng tới xã hội thì người ta cũng sẽ bỏ qua.

Như nghệ sĩ Marcel Duchamp đã vẽ lại Mona Lisa và thêm cho nàng ria mép, hoặc tác phẩm The Fountain có hình dáng cái bồn cầu… đều chứa đựng những ý tưởng triết học, những sáng tạo riêng của Duchamp.

Phải nói thêm, văn hóa nghệ thuật sau một thời gian dài sử dụng, hết thời hạn thừa kế, thì cho phép mọi người sử dụng. Tuy nhiên người dùng phải ghi rõ nguồn, chú thích ở phần xuất bản.

Việc ghi rõ nguồn giúp những người xem tác phẩm hiểu được tác phẩm cũ. Mặt khác cũng là tiếp tục vinh danh tác giả cũ. Nó cũng thể hiện rõ sự minh bạch: Tôi sử dụng tri thức của người khác thì tôi phải nói rõ.

Trên thế giới có ông Banksy chuyên giấu mặt, bí mật vẽ tranh tường, và cho mọi người copy thoải mái. Đó là concept cho phép người xem sao chép càng nhiều càng tốt, để họa sĩ có thể truyền đi thông điệp của chính họ.

Một số nghệ sĩ công khai cho mọi người chép tác phẩm của mình như lại yêu cầu phải ghi rõ nguồn.

Tất cả đều rất rõ ràng.

Trong vụ việc của Maxk Nguyễn, cái chúng ta cần bàn đến còn là sự chuyên nghiệp của nghệ sĩ. Điều này không cần đến luật. Bất kì ai làm nghệ thuật chân chính đều phải hiểu: dù mình dùng một cái ảnh trên Facebook cho ý tưởng của mình cũng phải truy nguồn, xin phép.

Việc nghệ sĩ công bố tác phẩm truyền cảm hứng cho mình chỉ làm họ cao lên chứ không hề thấp đi. Vì văn hóa loài người là đứng trên vai người khổng lồ chứ có ai đứng độc lập được đâu.

Hiện nay có rất nhiều người chẳng có bản sắc cá nhân, học từng centimet các tác phẩm của các nghệ sĩ lớn. Họ đi vào cái dòng khôn khéo cắt ghép, mà không hề biết khi làm thế họ đã mất đi cái tôi sáng tạo của mình.

Những người ăn cắp tác phẩm của người khác là họ đã tự giết chính mình ngay từ lúc họ copy & paste.

Còn những ai tặc lưỡi mọi người làm như vậy, mình cũng làm thế, hoặc ngụy biện cho sự ăn cắp đó thì càng nguy hiểm hơn.

Tôi luôn nói với các em nghệ sĩ trẻ là nếu các em muốn làm nghệ sĩ cho cá nhân mình, cho gia đình, cho dân tộc mình, các em phải điềm đạm, từ tốn học cách đi đường dài.