Các bị cáo trong phiên tòa ngày 31-12 - Ảnh: Hoàng Điệp

* Khởi tố vụ án thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng đối với các cán bộ công an

Ngày 31-12, sau hai ngày làm việc, hội đồng xét xử TAND TP.HCM đã tuyên các mức án với các bị cáo Nguyễn Giang Lam (40 tuổi, nguyên cán bộ công an làm việc tại Phòng quản lý xuất nhập cảnh Công an TP.HCM) 16 năm tù; Trần Phước Thạnh (48 tuổi) 12 năm tù; Nguyễn Quang Vinh (33 tuổi) 16 năm tù; Trần Thái Nguyên (33 tuổi) 9 năm tù. 

Cả 4 bị cáo này đều làm dịch vụ thủ tục xuất nhập cảnh tại Phòng quản lý xuất nhập cảnh Công an TP.HCM.

Không có hành vi buôn lậu?

Trong phần tranh luận tại phiên tòa, luật sư bào chữa cho các bị cáo cho rằng các bị cáo không phạm tội buôn lậu ôtô. Đồng thời cả 4 bị cáo đồng loạt kêu oan và cho rằng chưa đủ cơ sở pháp lý để kết tội các bị cáo.

Theo đó,  luật sư Phạm Thị Thanh Tâm bào chữa cho bị cáo Trần Phước Thạnh cho rằng kết luận không khách quan thống nhất vì cơ quan điều tra và viện kiểm sát không khởi tố đối với các chủ salon xe được cho là móc nối với các bị cáo trên vì không đủ chứng cứ do chỉ có lời khai. Tuy nhiên, việc truy tố bị cáo Thạnh cũng chỉ dựa vào lời khai và các lời khai mâu thuẫn với nhau.

Luật sư Tâm cũng cho rằng cơ quan điều tra và viện kiểm sát chưa làm rõ căn cứ cấu thành tội buôn lậu của Thạnh vì biên bản điều tra xác định Thạnh đã thỏa thuận mua tiêu chuẩn nhập khẩu xe và nhờ cán bộ Cục Quản lý xuất nhập cảnh đóng dấu khống rồi lấy thông tin trên hộ chiếu cung cấp thông tin cho những Việt kiều ở Mỹ mua xe gửi về Việt Nam tiêu thụ.

“Vậy Thạnh chỉ là người mua quyền tài sản (tiêu chuẩn nhập xe) trong khi đối tượng của tội buôn lậu là tài sản” - bà Tâm lập luận.

Bên cạnh đó, Thạnh nhờ đóng dấu khống vào hộ chiếu cho 6 Việt kiều, được ủy quyền đứng tên xin cấp phép, đăng ký và làm thủ tục đăng kiểm cho 2 xe. Hành vi của Thạnh không cấu thành tội buôn lậu vì không có dấu hiện buôn bán trái phép hàng hóa qua biên giới.

Ngoài ra, luật sư Tâm cũng nêu: “Ai là người quyết định mua xe, người mua, cách chuyển tiền… chưa xác định được. Nếu có thì hành vi của Thạnh chỉ là giúp sức. Tuy nhiên trong vụ án này chưa xác định được nên không có căn cứ để truy tố Thạnh tội buôn lậu như cáo trạng”. Luật sư Tâm đề nghị hội đồng xét xử trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

Luật sư Trần Hải Đức bào chữa cho bị cáo Nguyễn Giang Lam cho rằng cơ quan điều tra đã không chứng minh được hành vi phạm tội của Lam, ngoài các lời khai của các bị cáo khác nhằm đổ tội cho Lam thì cơ quan điều tra vẫn chưa cho các bị cáo này đối chất với Lam. “Việc này vi phạm tố tụng hình sự nghiêm trọng” - luật sư Hải Đức nói.

Bên cạnh đó, luật sư cho rằng trong quá trình điều tra có dấu hiệu mớm cung, bỏ lọt người lọt tội (không khởi tố đối với các chủ salon). Các ôtô được nhập vào Việt Nam có đầy đủ hồ sơ, nộp thuế theo quy định.

Ngoài ra, theo lời khai của bị cáo Nguyễn Quang Vinh, Lam là người trực tiếp thuê và giới thiệu cho Vinh 36 Việt kiều, mỗi xe Vinh trả cho Lam 10.000 USD. Tuy nhiên trong tài liệu không có lời khai của 5 Việt kiều nên không có cơ sở xác định Lam đã chiếm đoạt số tiền như cáo trạng truy tố.

Luật sư cũng cho rằng cơ quan điều tra cho rằng các bị cáo lợi dụng thông tư của Bộ Tài chính là không chính xác vì thông tư này không cấm việc các Việt kiều bán lại các suất mang xe về Việt Nam, bởi vậy, theo ông Đức, những điều pháp luật không cấm thì công dân được làm.

“Không thể coi đó là hàng chính chủ của Việt kiều”

Đối đáp lại lời bào chữa của các luật sư, đại diện viện kiểm sát cho rằng thông tư của Bộ Tài chính và Bộ Công thương cho phép Việt kiều hồi hương được đem 1 ôtô của mình về nước với điều kiện đó là xe đang sử dụng.

Nhưng căn cứ vào lời khai của Vinh, Thạnh thì các bị cáo liên hệ với những Việt kiều hồi hương nếu không mang tài sản đang sở hữu ở nước ngoài về Việt Nam thì nhượng lại tiêu chuẩn đó cho mình sử dụng. Sau đó các bị cáo bắt đầu mua xe rồi vận chuyển về Việt Nam. Nếu Việt kiều mang xe đang sử dụng về thì được miễn thuế, còn các giao dịch khác phải thông qua hãng.

Tại tòa, các Việt kiều khai Lam, Thạnh đã liên hệ với họ nội dung trên và họ được trả một số tiền. Do vậy không thể viện chứng rằng đây là hàng chính chủ được bảo đảm mang về Việt Nam

Về việc chưa xác định được chủ mưu đầu vụ, viện kiểm sát cho rằng chứng cứ tới đâu xử lý tới đó, các cơ quan điều tra đang tiếp tục làm rõ. Luật quy định mỗi người Việt Nam định cư ở nước ngoài hồi hương được phép nhập 1 ôtô cá nhân.

Việt kiều không thể bán lại tiêu chuẩn cho người khác và người khác không thể mua tiêu chuẩn đó. Viện kiểm sát vẫn bảo lưu quan điểm truy tố các bị cáo trên tội buôn lậu.

Liên quan đến những tài sản là ôtô đã được bán cho người dân sử dụng, hội đồng xét xử tuyên hủy bỏ các lệnh kê biên, bởi các chủ sở hữu này mua xe ngay tình.

Ngoài ra, hội đồng xét xử cũng tuyên buộc Nguyễn Giang Lam nộp lại 360.000 USD thu lời bất chính; tuyên giữ toàn bộ số tiền các Việt kiều đã nộp để đảm bảo thi hành án (số tiền này chính do Nguyễn Giang Lam đã trả cho các Việt kiều từ khoản thu 360.000 USD).