Các bị cáo tại phiên tòa - Ảnh: HỮU KHÁ

Hội đồng xét xử cho rằng không đủ cơ sở để quy kết các bị cáo buôn lậu gỗ trắc như cáo trạng nêu mà chỉ đủ kết tội buôn lậu 23m³ gỗ giáng hương (trong tổng số lô gỗ 614m³ bị bắt giữ - PV), nên đã tuyên mức án rất nhẹ so với đề nghị của đại diện Viện KSND.

Không đủ căn cứ?

Theo hồ sơ, ngày 17-12-2011 Công ty TNHH Ngọc Hưng (đóng tại tỉnh Quảng Trị) nhập lô gỗ 614m³ từ Lào qua cửa khẩu Lao Bảo. Hai ngày sau, nguyên lô gỗ được xuất sang Trung Quốc được làm thủ tục hải quan ở cảng Cửa Việt (tỉnh Quảng Trị). 

Tuy nhiên, khi lô hàng đang vận chuyển vào cảng Tiên Sa (Đà Nẵng) để chuyển đi Trung Quốc thì bị Công an quận Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng) phát hiện có dấu hiệu vi phạm trong lĩnh vực hải quan nên đã giao cho Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Đà Nẵng.

Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) vào cuộc và ra quyết định khởi tố vụ án. Sau khi khởi tố, Cục Điều tra chống buôn lậu chuyển hồ sơ cho Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ (C46) Bộ Công an. 

Nhưng sau đó, C46 có công văn kết luận: "Chưa đủ yếu tố cấu thành tội buôn lậu". Hồ sơ vụ án được C46 trả về Tổng cục Hải quan, từ đó lại vòng sang văn phòng Cơ quan cảnh sát điều tra (C44) Bộ Công an.

Sau đó, C44 đã ra quyết định khởi tố các bị can Trương Huy Liệu (phó giám đốc) và vợ là Trần Thị Dung (giám đốc Công ty TNHH Ngọc Hưng) bị truy tố về hành vi buôn lậu. 

Bị cáo Đỗ Lý Nhi (nguyên cán bộ Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Cửa Việt), Lê Xuân Thành (nguyên cán bộ thuộc Chi cục hải quan khu thương mại Lao Bảo) và Đỗ Danh Thắng (nguyên chi cục trưởng Chi cục hải quan cửa khẩu cảng Đà Nẵng) bị truy tố về hành vi "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng". 

Kết quả giám định thì trong số lô hàng gỗ bị bắt giữ có 23m³ gỗ hương, số còn lại là gỗ trắc.

Theo hội đồng xét xử, tổng số gỗ giáng hương Công ty TNHH Ngọc Hưng không khai báo hải quan có giá trị 471 triệu đồng. 

Việc không khai báo thủ tục xuất nhập khẩu và trong hợp đồng mua bán lô gỗ không thể hiện có mặt hàng gỗ hương này là vi phạm quy định của Bộ Tài chính trong lĩnh vực hải quan. 

Vì vậy, chỉ đủ cơ sở để quy buộc các bị cáo Liệu và Dung buôn lậu đối với 23m³ gỗ giáng hương. Còn việc Viện KSND quy buộc các bị cáo Dung và Liệu làm giả hồ sơ để buôn lậu số gỗ trắc còn lại là không có cơ sở.

Chính vì vậy, hội đồng xét xử tuyên mức án thấp hơn rất nhiều so với đề nghị của đại diện Viện KSND.

Có dấu hiệu xâm phạm hoạt động tư pháp

Dù vụ án chưa đưa ra xét xử nhưng tháng 12-2013, ông Phan Văn Vĩnh - lúc đó là trung tướng, thủ trưởng Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an - đã đề xuất "cho xử lý lô gỗ là vật chứng của vụ án theo hướng bán lô gỗ". Ngay sau đề xuất của ông Vĩnh, lô gỗ được bán với giá 63,8 tỉ đồng.

Hội đồng xét xử TAND TP Đà Nẵng đã kiến nghị Cục Điều tra Viện KSND khởi tố điều tra vụ việc bán lô gỗ trắc. Bởi theo hội đồng xét xử, vật chứng của vụ án này là tang vật gỗ trắc không thuộc trường hợp mau hỏng hay khó bảo quản. 

Vì vậy trong quá trình điều tra cơ quan điều tra cho bán tang vật của vụ án là không đúng, có dấu hiệu xâm phạm hoạt động tư pháp. Việc bán lô gỗ không đúng quy định pháp luật tố tụng hình sự. Đồng thời, tuyên trả số tiền bán tang vật gỗ trắc cho bị cáo Liệu và Dung.

Về vụ việc bán tang vật, bị cáo Trương Huy Liệu cho rằng Cơ quan cảnh sát điều tra đã cho phép bán lô gỗ trước khi xét xử vụ án là điều bất bình thường. Việc bán đấu giá lô hàng gỗ nhưng không thông báo cho Công ty TNHH Ngọc Hưng. 

"Tôi thấy rằng việc bán lô gỗ của công ty chúng tôi, đang là vật chứng vụ án khi tòa chưa xét xử có dấu hiệu lợi ích nhóm. Lô gỗ của công ty chúng tôi thời điểm đó có giá trị trên thị trường khoảng 300 tỉ đồng nhưng lại được bán với giá rẻ bèo là 63,8 tỉ" - ông Liệu nói.

Còn theo luật sư Nguyễn Trường Thành (Đoàn luật sư TP Cần Thơ, bào chữa cho bị cáo Nhi và Thành), để đảm bảo tính chất khách quan đề nghị hoãn phiên tòa, triệu tập các giám định viên, điều tra viên, cán bộ hải quan có liên quan đến vụ án, đặc biệt là cán bộ công an có liên quan đến việc xử lý tang vật của vụ án.

Theo luật sư Thành, trong quá trình điều tra vụ án, vật chứng quan trọng nhất là "lô hàng gỗ nhập khẩu của Công ty TNHH Ngọc Hưng" cơ quan điều tra đã quyết định bán đấu giá là trái quy định tại điều 75 của Bộ luật tố tụng hình sự. 

Theo điều luật này, cơ quan điều tra chỉ có quyền quyết định bán vật chứng khi chứng minh được "hàng hóa mau hỏng hoặc khó bảo quản", lô gỗ của Công ty TNHH Ngọc Hưng nhập khẩu, xuất khẩu không thuộc loại hàng hóa mau hỏng hoặc khó bảo quản có thuộc diện để bán đấu giá hay không? 

Việc bán đấu giá của cơ quan điều tra không những xóa đi dấu vết xác định nguồn gốc hàng nhập khẩu hợp pháp của Công ty TNHH Ngọc Hưng mà còn gián tiếp gây áp lực lên cơ quan xét xử là TAND TP Đà Nẵng khi giải quyết vật chứng vụ án hoặc xem xét vật chứng tại tòa.

Ngoài ra, theo luật sư Thành, thông tư số 173/2013/TT-BTC ngày 20-11-2013 của Bộ Tài chính hướng dẫn về vật chứng mau hỏng thì gỗ trắc không thuộc vật chứng mau hỏng mà phải bán tháo, xử lý tang vật gấp gáp như vậy.

TTO - Ba cán bộ hải quan bị truy tố về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng do đã thực hiện không đúng thủ tục kiểm tra hàng hóa xuất khẩu, cho thông quan đối với lô hàng buôn lậu của Công ty Ngọc Hưng.