Toàn cảnh cảng Quy Nhơn - Ảnh: NGUYỄN DŨNG

Ngoài ra cần xử lý nghiêm các cá nhân cố tình bán đứt cảng Quy Nhơn để chấn chỉnh quá trình CP hóa, chặn trước nguy cơ thất thoát tài sản nhà nước tại doanh nghiệp.

Bán cảng bằng 2 quyết định sai

Trước đó, khi ban hành kết luận thanh tra việc CP hóa cảng Quy Nhơn, Thanh tra Chính phủ nêu rõ Bộ GTVT với vai trò, trách nhiệm quản lý nhà nước về lĩnh vực giao thông, vận tải, là cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước tại Vinalines chưa làm đúng chức năng, nhiệm vụ, để xảy ra nhiều vi phạm trong quá trình bán vốn nhà nước tại cảng Quy Nhơn.

Cụ thể, tháng 4-2013, bộ này đã đề nghị Thủ tướng cho phép CP hóa cảng Quy Nhơn, giảm tỉ lệ nắm giữ vốn của Nhà nước xuống 49%. 

Tiếp đó vào tháng 3-2014 bộ đề nghị Thủ tướng cho phép Vinalines chuyển nhượng hết 49% CP còn lại tại Công ty CP cảng Quy Nhơn.

Đề nghị này của Bộ GTVT không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015 đã được Thủ tướng phê duyệt trước đó, cụ thể là khi CP hóa cảng Quy Nhơn, Nhà nước sẽ nắm giữ 75% vốn điều lệ cảng. 

Hơn nữa, khi đề xuất bán hết 49% vốn tại Công ty CP cảng quy Nhơn cho Công ty Hợp Thành, Bộ GTVT đã phớt lờ các cảnh báo từ hai bộ KH-ĐT và Tài chính về các vấn đề kinh tế, an ninh, quốc phòng khi bán đứt cảng biển cho tư nhân.

Thời điểm đó, Vinalines cũng có văn bản gửi Bộ GTVT báo cáo, đánh giá về vai trò, tiềm năng của cảng Quy Nhơn, lợi ích hiện tại, lâu dài và đề nghị được duy trì tỉ lệ sở hữu 49% vốn điều lệ tại Công ty CP cảng Quy Nhơn. 

Nhưng Bộ GTVT đã không xem xét, mà tiếp tục có văn bản đề nghị Thủ tướng cho bán nốt 49% vốn nhà nước tại Công ty CP cảng Quy Nhơn. 

Hơn nữa, trong chuyển nhượng vốn nhà nước tại Công ty CP cảng Quy Nhơn, Bộ GTVT đã ban hành 2 văn bản cho phép Vinalines bán cho Công ty Hợp Thành 75,01% CP cảng Quy Nhơn theo phương thức thỏa thuận trực tiếp.

Từ những sai phạm trên, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu bộ hủy bỏ 2 văn bản và kiến nghị thu hồi 75,01% CP cảng Quy Nhơn đã bán cho Công ty Hợp Thành. 

Ngoài ra Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Bộ GTVT chỉ đạo Vinalines xem xét, xử lý việc bán 10% CP cảng cho Công ty Hợp Thành tại thời điểm bắt đầu CP hóa cảng Quy Nhơn.

Sẽ kỷ luật tổ chức, cá nhân vi phạm

Việc xử lý các tổ chức, cá nhân có sai phạm trong vụ mua bán CP cảng Quy Nhơn, theo ông Bùi Ngọc Lam - phó tổng Thanh tra Chính phủ, đang được tiến hành. 

Theo quy trình xử lý vụ việc thì Vinalines và Bộ GTVT đang tiến hành kiểm điểm trách nhiệm. Các cá nhân có vi phạm liên quan đang được trình lên cấp có thẩm quyền xem xét và đang làm thủ tục để kiểm điểm.

Ông Bùi Ngọc Lam cho biết thêm sau khi kiểm điểm sẽ tiến hành xử lý kỷ luật các tổ chức, cá nhân có vi phạm. 

"Trong vụ việc này, Nhà nước sẽ không mua lại CP cảng Quy Nhơn mà sẽ thu hồi 75,01% CP cảng Quy Nhơn vì quá trình thoái vốn không đúng" - ông Bùi Ngọc Lam khẳng định.

Theo luật sư Bùi Đình Ứng - Đoàn luật sư TP Hà Nội, kết quả thanh tra cho thấy Bộ GTVT, Vinalines đã làm trái quy định của Nhà nước khi bán tất vốn tại cảng Quy Nhơn. 

Kết luận thanh tra về sai phạm đã đưa ra, nhưng vấn đề theo luật sư Bùi Đình Ứng hiện nay cần làm là truy trách nhiệm ai là người ban hành 2 văn bản trái quy định để bán CP cho Vinalines phải xử lý. 

Thứ hai, người quyết định bán 75,01% vốn nhà nước tại cảng cũng cần phải xem xét trách nhiệm.

Từ một góc nhìn khác về thương vụ bán CP cảng Quy Nhơn, TS Vũ Đình Ánh - Viện Nghiên cứu thị trường giá cả - lại cho rằng CP cảng Quy Nhơn đã bán rồi, giờ thu lại CP vì thương vụ mua bán không hợp pháp, hoặc trái quy định thì phải hoàn trả nhà đầu tư phần tiền họ đã bỏ ra mua. 

Có thể có cơ chế bồi thường trong trường hợp nhà đầu tư mua cảng không hề vi phạm mà người vi phạm là phía cơ quan quản lý cảng Quy Nhơn.

TS Vũ Đình Ánh cũng cho rằng việc thu hồi CP đã bán tại cảng Quy Nhơn là vấn đề bình thường vì đã có sai phạm trong mua bán CP nhà nước thì phải xử lý, không thể bỏ qua được. 

Việc làm này góp phần chấn chỉnh hoạt động CP hóa doanh nghiệp nhà nước, để làm sao không làm thiệt hại đến tài sản nhà nước.