Một giờ học theo mô hình VNEN - Ảnh: V.H.

Mục tiêu của VNEN hướng tới dạy cách tự học, đồng thời phát triển các kỹ năng nhận thức và phi nhận thức cho học sinh.

Triển khai VNEN là triển khai một biện pháp, một cách tiếp cận cụ thể cho đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo.

Hoạt động của VNEN chính là nhằm phát triển các năng lực chung về tự học, tự chủ, giao tiếp, hợp tác và giải quyết vấn đề đã được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể Bộ GD-ĐT mới ban hành.

Theo tôi biết, sắp tới Ngân hàng thế giới (WB) sẽ công bố báo cáo đánh giá tác động VNEN, khẳng định VNEN đi đúng hướng và phù hợp với xu thế đổi mới giáo dục toàn cầu.

Ngoài ra, không thể nói là VNEN là sao chép của Colombia. Họ cũng từng có trường học mới dạy cho lớp ghép. Nhưng nó đã là quá khứ, từ của những năm 60, 70 thế kỷ trước.

Do áp dụng máy móc, hình thức, nên một số trường đã làm méo mó VNEN, gây phản ứng trái chiều, tiêu cực không đáng có.

Ví dụ: Tiến trình học trong VNEN là học cá nhân, sau đó là học theo cặp, cuối cùng mới là học theo nhóm.

Học theo nhóm chỉ là tiến trình cuối cùng, nhằm củng cố hai bước học trước đó và tiếp tục phát triển thêm các kỹ năng mềm, kỹ năng sống, kỹ năng xã hội.

Như vậy, không phải cứ học theo VNEN là phải ngồi theo nhóm (mặc dù có điều kiện ngồi học theo nhóm là hiệu quả tốt nhất). Những nơi không có điều kiện tổ chức học theo nhóm mà giữ nguyên học sinh ngồi học kiểu hội nghị.

Nhưng nếu thực hiện tốt tiến trình hai bước học cơ bản, VNEN sẽ là thành công bước đầu.

Sự “bày biện” trong lớp học không phải là trang trí, làm đẹp hay vừa lòng người lớn, càng không phải tốn kém kinh phí để triểm lãm môi trường lớp học.

Chúng tôi đã hướng dẫn các trường là cần có sự phối hợp của giáo viên, phụ huynh và học sinh trong việc tự làm đồ dùng học tập với vật liệu tái sinh, rẻ tiền, nhằm góp thêm các phương tiện và công cụ hỗ trợ học tập trong lớp. Nếu vậy, sự “bày biện” là có ý nghĩa dạy học và giáo dục mà không phải trang trí hình thức lớp học.

Ngoài ra, cách hướng dẫn tự học cho học sinh, đánh giá theo quá trình học, tổ chức quản lý lớp học và dự giờ minh họa của giáo viên vẫn làm chưa đúng, chưa có hiệu quả thực sự ở một số trường áp dụng VNEN.

Tôi nghĩ đây là bài học kinh nghiệm cho việc chuẩn bị triển khai chương trình giáo dục phổ thông tổng thế mới.

Từ mục tiêu tới các năng lực chung và năng lực chuyên môn trong chương trình giáo dục phổ thông mới đều phù hợp và không mâu thuẫn với quan điểm, nguyên tắc cũng như các đặc trưng cơ bản của VNEN.

Tôi khẳng định những giáo viên và học sinh nếu làm việc có hiệu quả trong môi trường VNEN, chắc chắn sẽ làm việc dễ dàng hơn và hưởng lợi rất nhiều với chương trình giáo dục phổ thông mới.

Thực hiện chủ trương một chương trình nhưng có nhiều bộ sách, chúng tôi được biết NXB Giáo dục đang tập hợp các nhà khoa học, các nhà giáo dục và quản lý giáo dục để xây dựng bộ sách giáo khoa Trường học mới. Tôi tin rằng với triết lý của VNEN và với kinh nghiệm (cả ưu điểm và hạn chế) triển khai VNEN sẽ là cơ sở cho sự ra đời bộ sách giáo khoa Trường học mới Việt Nam phù hợp nhất, đáp ứng giai đoạn phát triển mới của giáo dục nước nhà.