Ông Đỗ Tuấn Đạt - Ảnh: Thúy Anh

Ông Đỗ Tuấn Đạt, giám đốc Công ty Văcxin và sinh phẩm số 1 Bộ Y tế, nói với Tuổi Trẻ về cơ hội này:

- Đây là một trong các chương trình sản phẩm quốc gia do Bộ Khoa học - công nghệ chủ trì. Các văcxin được sản xuất là văcxin đa giá như văcxin thương hàn vi cộng hợp, văcxin viêm não Nhật Bản trên tế bào vero, đặc biệt là văcxin 5 trong 1, 6 trong 1 có thành phần ho gà vô bào - là loại văcxin rất nhiều gia đình có con nhỏ có nhu cầu sử dụng và văcxin dịch vụ đang “cháy hàng”.

VN hiện đang có bốn nhà sản xuất văcxin, mỗi đơn vị sẽ được phân công một hoặc vài thành phần trong văcxin phối hợp. Mục tiêu ban đầu là tăng cường năng lực nghiên cứu, sản xuất văcxin phục vụ nhu cầu trong nước và tiến tới khả năng xuất khẩu văcxin. Đơn vị chúng tôi nhận nghiên cứu văcxin viêm não Nhật Bản trên tế bào vero và văcxin Hib cộng hợp.

Văcxin Hib cộng hợp là một thách thức với chúng tôi, và đây là một trong số thành phần của văcxin đa giá 5 trong 1, 6 trong 1 đang sử dụng hiện nay.

* Với một nền sản xuất văcxin còn mới mẻ và chưa có nhiều đầu tư cho nghiên cứu, theo ông, liệu kết quả của chương trình có đạt mục tiêu là đến năm 2020 VN sản xuất được những loại văcxin mới, văcxin đa giá đắt đỏ mà người dân đang có nhu cầu sử dụng hay không?

- Thành phần văcxin 5 trong 1, 6 trong 1 ngoài văcxin Hib cộng hợp mà chúng tôi đã tiến hành những bước nghiên cứu đầu tiên từ năm 2005 và đến nay đang chuẩn bị đến bước thử nghiệm trên người, thì còn văcxin bại liệt bất hoạt và văcxin ho gà vô bào do hai đơn vị sản xuất văcxin khác đang triển khai.

Thách thức của chúng tôi là từng thành phần văcxin đơn lẻ có phối hợp được không? Từng thành phần văcxin có thể hoàn thành mục tiêu sớm, nhưng chúng tôi phải chờ để cùng thử nghiệm văcxin phối hợp vì mục tiêu được giao là nghiên cứu, sản xuất loại văcxin phối hợp.

Hiện nay có một số nhà sản xuất văcxin dạng phối hợp 5 trong 1, 6 trong 1 trên thế giới, nhưng họ đang giữ bản quyền và VN dự định sẽ phối hợp với nhà sản xuất văcxin quốc tế trong chương trình này. Hướng của chúng tôi là năm 2018 có thể bắt đầu giai đoạn thử nghiệm văcxin phối hợp.

Rất đông người chờ đến lượt được tiêm văcxin tại Viện Pasteur TP.HCM - Ảnh: Tiến Long

* Thưa ông, tính an toàn của văcxin là vấn đề rất được phụ huynh quan tâm. Khi VN tiến đến sản xuất những loại văcxin mới như vậy, liệu có đảm bảo mặt an toàn và hiệu quả phòng bệnh?

- Nhà sản xuất văcxin nào cũng luôn phải đảm bảo an toàn là khâu đầu tiên, và văcxin muốn lưu hành rộng rãi phải trải qua nhiều bước thử nghiệm tính an toàn và hiệu lực.

Như văcxin Hib cộng hợp, chúng tôi đã bắt đầu nghiên cứu từ năm 2005 mà đến nay sau 10 năm mới chuẩn bị khâu thử nghiệm trên người. Tuy nhiên như tôi đã nói, thách thức là sản phẩm phối hợp.

Về công nghệ sản xuất văcxin của VN, chúng ta có thể tự hào VN là một trong số ít quốc gia có nền công nghiệp sản xuất văcxin, đến nay VN đã sản xuất được 11/12 văcxin tham gia chương trình tiêm chủng mở rộng.

Trong đó có những văcxin như văcxin sởi đã được Tổ chức Y tế thế giới đánh giá là chất lượng hàng đầu thế giới.

* Với một dự án lớn mà tất cả mục tiêu đều là văcxin thế hệ mới tương đương thế giới, thách thức lớn nhất hiện nay với các ông là gì?

- Trăn trở lớn nhất với chúng tôi hiện nay là nhân lực. Nguồn nhân lực sản xuất văcxin ở VN nhiều năm qua quen với bao cấp mà chưa thật sự ra thị trường. Một tỉ lệ lớn nhân lực tham gia sản xuất cũng chưa được đào tạo cơ bản, không có trường lớp đào tạo mà chủ yếu qua công việc thực tế. VN từng đi trước Trung Quốc và Ấn Độ trong lĩnh vực văcxin, nhưng gần đây họ đã đi nhanh hơn mình nhiều.

Tuy nhiên, chương trình sản phẩm quốc gia là một lợi thế và phải tận dụng được cơ hội này. Các công ty văcxin thế giới có thể cũng sẽ để ý cơ hội này, trong trường hợp họ đang tìm văcxin giá thành phù hợp để xuất khẩu thì họ sẽ đầu tư cho các nhà sản xuất VN.

Từ hơn 10 năm nay, VN cũng đang tiếp cận quy trình, quy chuẩn sản xuất văcxin của quốc tế, và Tổ chức Y tế thế giới cũng đang chuẩn bị để đánh giá và công nhận hệ thống quản lý chất lượng văcxin quốc gia (NRA) của VN.

Khi đó, VN sẽ mở rộng xuất khẩu văcxin ra nước ngoài, trong đó công ty chúng tôi sẽ xuất khẩu văcxin tả cho hệ thống dự trữ văcxin toàn cầu.