Phóng to

Ụ nổi No83M hiện không có bất kỳ hoạt động nào (ảnh chụp tại cảng Gò Dầu, Đồng Nai) - Ảnh:Tthuận Thắng

Điển hình là dự án mua ụ nổi No83M với chi phí mua và sửa chữa lên đến gần 490 tỉ đồng, được rước về nhằm phục vụ công tác sửa chữa tàu biển, nhưng từ khi mua về đến nay vẫn đang trong quá trình sửa chữa!

Sản xuất từ năm... 1965

Đầu tháng 5-2012, chúng tôi có mặt tại cảng Gò Dầu (Phước Thái, Long Thành, Đồng Nai), từ xa đã nhìn thấy ngay một “khối sắt” khổng lồ nằm sừng sững bên cầu cảng. Đó là ụ nổi No83M của Công ty TNHH sửa chữa tàu biển Vinalines (trực thuộc Vinalines). Với hơn 10 công nhân cơ khí được giao nhiệm vụ bảo vệ, ụ nổi này gần như đang để hoang, cơ sở vật chất xuống cấp nghiêm trọng. Đường đi lên ụ là một chiếc cầu phao, mặt cầu làm bằng gỗ đã mục nát, nhiều đoạn phao chìm dưới mặt nước.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, ụ nổi này có chiều dài hơn 180m và rộng hơn 30m, tổng số tiền đầu tư mua và sửa chữa ụ đến nay khoảng 490 tỉ đồng. Thế nhưng, nhiều bộ phận của ụ nổi này giờ đây đã gỉ sét. Lớp sơn màu xanh trên bề mặt sàn bị bong tróc, có chỗ chỉ toàn bộ là màu nâu gỉ sét. Thậm chí ở nhiều góc có thể đưa tay xuống cào nhẹ được từng vốc gỉ sét. Một công nhân trực trên ụ nổi cho biết rất khó khắc phục tình trạng này.

Thời điểm mới đưa ụ nổi về đậu tải cảng Gò Dầu, công ty đã huy động tới hơn 100 công nhân có mặt tại đây để làm nhiệm vụ cạo gỉ, sơn lại màu xanh nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn trong ngành hàng hải. Tuy nhiên, do ụ nổi được sản xuất từ năm 1965 nên việc xuống cấp là không thể tránh khỏi. Mặt sàn làm bằng sắt đã chịu nắng mưa từ 47 năm qua (tính từ khi ụ nổi này ra đời đến nay) nên hư hỏng từ bên trong, nay có cạo đi sơn lại cũng không ăn thua.

Được mua về để phục vụ công việc sửa chữa tàu biển cho đội tàu của Vinalines nhưng đã gần bốn năm nay, ụ nổi này chưa sửa chữa được cho bất kỳ một con tàu nào mà vẫn đang trong quá trình... sửa chữa. Do ụ cũ, nhiều chỗ bị hở nên hiện nay đang phải hàn lại, sửa lại các môtơ bơm nước. Trên ụ các loại dây thừng đã rách te tua, nhiều đoạn rêu bám xanh, các thanh sắt nằm ngổn ngang trên mặt sàn. Đập vào mắt chúng tôi là tấm biển “Nội quy an toàn lao động” rớt xuống, nằm trên một đống ngổn ngang dây thừng và thanh sắt.

Chi phí đầu tư đội lên liên tục

Ụ nổi No83M là thiết bị thuộc dự án đầu tư xây dựng Nhà máy sửa chữa tàu biển Vinalines phía Nam của Công ty sửa chữa tàu biển Vinalines, được phê duyệt chủ trương với tổng số tiền mua là 13,1 triệu USD vào tháng 9-2007. Không đầy một tháng sau đó, trong quyết định phê duyệt dự án mua ụ nổi No83M, mức đầu tư đã tăng lên 14,1 triệu USD.

Ngày 15-3-2008, Vinalines ký hợp đồng mua ụ nổi No83M (sản xuất tại Nhật) với một công ty của Singapore. Tại thời điểm mua, ụ nổi No83M đã 43 tuổi, không đảm bảo kỹ thuật để đăng kiểm. Vì vậy, Vinalines thuê Hyundai Vinashin Nha Trang sửa chữa theo các nội dung chỉ định của Đăng kiểm Liên bang Nga (ụ được kéo về từ Nga). Giá mua và chi phí sửa chữa phát sinh vượt tổng mức đầu tư nên Vinalines phải phê duyệt lại tổng mức đầu tư lần một là 19,5 triệu USD.

Khi ụ nổi đưa vào sử dụng phát sinh một số trục trặc khác nên lại được đưa về cảng Gò Dầu (Đồng Nai) sửa chữa tiếp. Vinalines lại phải điều chỉnh tổng mức đầu tư lần hai là 26,3 triệu USD. Không những thế, ụ nổi này còn phải gánh các chi phí thường xuyên như: thuê neo đậu 420 triệu đồng/tháng, thuê hai tàu lai dắt trực đề phòng sự cố với giá 700 USD/ngày và các chi phí thuê nhân công, bảo vệ, bảo dưỡng ụ nổi...

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, hội đồng quản trị Vinalines đã quyết định xây dựng nhà máy sửa chữa tàu biển Vinalines phía Nam ở khu vực chưa có trong quy hoạch là không đúng thẩm quyền. Đến nay cũng chưa có văn bản nào quyết định bổ sung xây dựng nhà máy vào quy hoạch phát triển tổng thể ngành công nghiệp tàu thủy VN. Bên cạnh đó, sai phạm trong vụ mua ụ nổi No83M là Vinalines thực hiện trình tự, thủ tục mua tàu biển không đúng quy định của pháp luật. Đặc biệt, khi mua ụ nổi No83M đã 43 tuổi, vượt 28 tuổi so với quy định về tuổi tàu.

Giá mua ụ nổi No83M cộng với chi phí sửa chữa hai lần tại VN và chi phí khác tính đến ngày 30-9-2011 là 489,6 tỉ đồng, tương đương 70% giá đóng mới ụ nổi trên thị trường thế giới. Thanh tra Chính phủ kết luận việc mua ụ nổi có dấu hiệu làm trái quy định của pháp luật về đầu tư, gây lãng phí vốn đầu tư 489,6 tỉ đồng, các khoản chi phí, lãi vay từ ngày 30-4-2010 đến 30-9-2011 là 24,2 tỉ đồng và các khoản chi phí tiếp theo trên 1,6 tỉ đồng/tháng trong thời gian chưa đưa ụ nổi vào khai thác.

Liên quan đến những sai phạm trên, Thanh tra Chính phủ chuyển hồ sơ sang Bộ Công an tiếp tục xem xét làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật đối với việc đầu tư mua ụ nổi No83M.