Xuất khẩu hàng dệt may VN được dự báo sẽ tiếp tục tăng trong năm 2015 - Ảnh: T.V.N

Tỉ giá các so với USD trong thời gian gần đây (Nguồn: tỉ giá niêm yết của Vietcombank) - Đồ họa: N.KH .

Theo các nhà xuất khẩu, chưa bao giờ đồng tiền ở các thị trường xuất khẩu lại đồng loạt mất giá so với USD như thời gian qua. Từ EU đến Nhật, sang Úc rồi quay về Singapore, các khách hàng đã hạn chế mua hàng hoặc mua với điều kiện giảm giá.

“Buộc phải hạ giá”

Những ngày qua, ông Nguyễn Văn Kịch, tổng giám đốc Công ty CP Kafatex (Hậu Giang), phải liên tục cập nhật những thông tin giá cả từ Mỹ để điều chỉnh kế hoạch kinh doanh cũng như làm giá chào bán với các khách hàng.

Trước đó, do đồng tiền tại các thị trường xuất khẩu quan trọng như Eu và Nhật đều giảm giá so với đồng USD, nhiều công ty xuất khẩu thủy sản VN đã phải giảm giá bán hàng cho đối tác.

Ông Kịch cho biết xuất khẩu sang Eu, Nhật Bản cũng thanh toán bằng đồng USD nên khi USD trở nên đắt hơn so với đồng nội tệ của nhà nhập khẩu, hàng về nước họ trở nên đắt đỏ rất khó bán hàng.

Ví dụ, nếu như trước đây một lô hàng trị giá 1 triệu USD, tương đương với 900.000 euro, nay người mua phải trả xấp xỉ 1 triệu euro do đồng euro mất giá so với đồng USD.

“Đồng euro yếu đi so với USD làm giá thủy sản nhập vào châu Âu tăng lên nhưng nếu tăng giá bán lẻ thì người tiêu dùng không chịu. Do đó, nhà nhập khẩu phải bán chậm lại hoặc tạm ngưng mua hàng từ VN, nếu có mua họ cũng đòi giảm giá. Mình đã sản xuất rồi, phải tìm cách bán thôi chứ biết làm thế nào” - ông Kịch nói.

Theo ông Dương Ngọc Minh - tổng giám đốc Công ty CP Hùng Vương, hai tháng đầu năm 2015, xuất khẩu thủy sản đã giảm trên 30% so với cùng kỳ năm 2014.

“Giá cá tra xuất khẩu vào Eu đã giảm khoảng 5-10% so với năm ngoái. Các doanh nghiệp VN buộc phải hạ giá mới bán được hàng. Tình hình này sẽ còn kéo dài trong thời gian tới” - ông Minh nhận định.

Tương tự, ông Nguyễn Đức Thanh, tổng giám đốc Công ty Tanimex Long An, cho biết ngoại trừ thị trường Mỹ đang ổn định, xuất khẩu hạt điều sang các thị trường quan trọng còn lại đều chậm so với trước vì khách hàng chờ mặt bằng giá mới. Để bán được hàng, các nhà sản xuất của VN buộc phải giảm giá bán.

“Hiện giá điều nhân VN xuất khẩu đi EU giảm nhẹ 2%, Úc, Singapore giảm 5% so với đầu năm, còn thị trường Nga thì khỏi buôn bán luôn” - ông Thanh nói.

Chủ động giảm chi phí

Theo các chuyên gia kinh tế, trong khi các đồng tiền khác mất giá, việc tỉ giá VND/USD vẫn ổn định đã làm giảm khả năng cạnh tranh của VN so với các đối thủ khác trong khu vực và trên thế giới.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu phải tự cứu mình trước khi Nhà nước thay đổi chính sách tiền tệ. Ông Dương Ngọc Minh thừa nhận VN buộc phải giảm giá bán vì các nước cạnh tranh với chúng ta như Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Ecuador cũng đã giảm giá.

“Nếu không giảm giá sẽ không bán được và thực tế giá xuất khẩu tôm VN giảm khoảng 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Để cạnh tranh, các doanh nghiệp VN phải tìm cách giảm chi phí đầu vào và giá thành sản xuất” - ông Minh nói.

Ông Nguyễn Chí Trung, giám đốc Công ty TNHH giày Gia Định, cho biết về nguyên tắc nếu nhà nhập khẩu thấy thị trường nào có lợi sẽ chuyển đơn hàng về đó, “nên việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp không hẳn chỉ phụ thuộc vào tỉ giá, mà còn ở nhiều yếu tố khác, trong đó vấn đề nâng cao năng suất lao động, đảm bảo thời gian giao hàng chuẩn xác dường như quan trọng hơn cả vấn đề tỉ giá”.

TS Trần Ngọc Thơ, trưởng khoa tài chính Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, cũng cho rằng điều cốt lõi đối với các doanh nghiệp “là nên tập trung vào những gì mình kiểm soát được để phục vụ tốt cho công tác tổ chức sản xuất, chứ đừng chú ý nhiều đến vấn đề mà mình không thể kiểm soát, mà tỉ giá là một ví dụ”.

Theo ông Thơ, cải tổ năng suất lao động, kiểm soát chặt chẽ chất lượng sản phẩm, cũng như nâng cao khả năng tổ chức tiếp thị, quảng bá sản phẩm đến người tiêu dùng là các công việc chính mà doanh nghiệp cần chú trọng nhất trong giai đoạn hiện nay.

“Ngoài việc trông chờ Ngân hàng Nhà nước điều hành vấn đề tỉ giá một cách linh hoạt nhất, chỉ có doanh nghiệp mới giải quyết được những vấn đề nội tại mà họ đang làm chưa tốt. Có vậy thì mới mong nâng cao năng lực cạnh tranh được” - ông Thơ khuyến nghị.

USD sẽ còn tăng giá

Ông Phạm Hồng Hải, tổng giám đốc HSBC VN, cho biết Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) chuẩn bị bước vào chu kỳ tăng lãi suất trong khi Ngân hàng Trung ương châu Âu và Nhật vẫn đang tiếp tục quá trình nới lỏng định lượng.

Do đó, USD đã tăng giá rất mạnh so với các đồng tiền khác, ví dụ EUR mất giá 12% kể từ đầu năm đến giờ và 23% kể từ đầu năm ngoái. JPY cũng mất giá khoảng 1% kể từ đầu năm và 16% kể từ đầu năm ngoái.

Biến động tỉ giá của các đồng tiền này sẽ ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp VN vào các thị trường này khi đa số doanh nghiệp hiện vẫn đang ký hợp đồng xuất khẩu bằng USD.

Theo ông Hải, các doanh nghiệp cần chủ động và linh hoạt trong việc điều chỉnh chiến lược xuất khẩu của mình với một số biện pháp như đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Mỹ khi nền kinh tế Mỹ bắt đầu có dấu hiệu hồi phục. Ký hợp đồng xuất khẩu sang thị trường châu Âu và Nhật bằng đồng nội tệ của thị trường xuất khẩu (EUR hoặc JPY) sẽ tăng tính cạnh tranh cho các nhà xuất khẩu VN.

Để phòng chống rủi ro tỉ giá, các doanh nghiệp có thể ký các hợp đồng kỳ hạn hoặc quyền chọn ngoại hối để chuyển đổi doanh thu xuất khẩu bằng EUR hoặc JPY sang USD. Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể vay bằng EUR và JPY để tự cân đối về đồng tiền với doanh thu xuất khẩu bằng đồng nội tệ.

“Xu hướng USD tăng giá so với các đồng tiền trên thế giới vẫn còn tiếp tục trong năm 2015 nên các doanh nghiệp cần quản lý rủi ro tỉ giá cẩn trọng và đảm bảo tính cạnh tranh của các mặt hàng xuất khẩu của mình” - ông Hải nói.

Trong khi đó ông Trương Văn Phước, phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, cho rằng VN đang sử dụng rổ tiền tệ để điều hành chính sách tỉ giá nhưng đồng USD vẫn chiếm vị trí quan trọng và chủ yếu.

Do vậy việc chọn đồng tiền thanh toán là USD vẫn có lợi nhất vì doanh nghiệp có thể dự báo được xu hướng của tỉ giá dựa trên những cam kết tương đối vững chắc của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước.

“Năm nay Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã khẳng định không tăng tỉ giá quá 2%, nên doanh nghiệp có thể dựa vào đó tính toán các thương vụ, hợp đồng mua bán của mình” - ông Phước nói.