Phóng to

Khu tưởng niệm Lincoln ở thủ đô Washington DC đóng cửa vì chính quyền ngưng hoạt động - Ảnh: Reuters

Chính quyền liên bang Mỹ chính thức phải đóng cửa từ 0g01 sáng 1-10 (11g01, giờ Việt Nam) sau khi các nỗ lực đàm phán đều không thành công. Lần đóng cửa đầu tiên trong vòng 17 năm này của Chính phủ Mỹ chủ yếu do mâu thuẫn trong việc phe Cộng hòa muốn trì hoãn bộ luật cải cách y tế của Tổng thống Barack Obama (Obamacare) thêm một năm và bác một loại thuế cung cấp tiền cho dự luật này.

Mất 300 triệu USD/ngày

Theo đạo luật được thông qua từ sau nội chiến Mỹ năm 1865, chính quyền liên bang bị cấm chi tiêu quá số tiền đã được quốc hội phê chuẩn, nếu không phải “nghỉ việc”. Văn phòng quản lý và ngân quỹ quốc gia ngay rạng sáng 1-10 đã gửi lệnh yêu cầu “các cơ quan thực hiện kế hoạch đóng cửa trong trật tự do việc thiếu tiền”. Trừ các dịch vụ được coi là tối quan trọng, việc đóng cửa đồng nghĩa khoảng 800.000 viên chức liên bang buộc phải nghỉ việc và hơn 1 triệu người khác đi làm mà không có lương. 1.264 nhân viên Nhà Trắng buộc phải nghỉ việc và chỉ còn 436 nhân viên khác vẫn được tiếp tục làm việc.

Hai lần gần nhất chính quyền Mỹ bị đóng cửa là trong các năm 1995, 1996 dưới thời ông Clinton. Lần đó, phe Cộng hòa bị dư luận chỉ trích kịch liệt, giúp ông Clinton tái đắc cử năm 1996. Lần này phe Cộng hòa nói họ có chiến lược để tránh các tổn thất chính trị. Phe Cộng hòa cho biết sẽ cử một vài thành viên để đàm phán nhượng bộ với phe Dân chủ. “Tôi sẽ ngạc nhiên nếu việc đóng cửa kéo dài vài tuần - thượng nghị sĩ Bob Casey của phe Dân chủ ở Pennsylvania nhận định - Nhưng tôi không nghĩ nó sẽ giải quyết được trong một, hai ngày.”

Tổn thất kinh tế cho nước Mỹ là điều không thể tránh khỏi. Theo Bloomberg, ước tính việc chính phủ liên bang đóng cửa trong thời gian đầu sẽ làm Mỹ mất khoảng 300 triệu USD mỗi ngày do giảm hiệu suất kinh tế.

Thị trường phản ứng thận trọng

Ngay sau khi chính quyền Mỹ đóng cửa, đồng USD đã mất giá, xuống mức thấp nhất trong tám tháng qua. Dù vậy, theo Reuters, giới đầu tư hiện vẫn thận trọng quan sát diễn biến tiếp theo của thị trường trước khi quyết định hành động tiếp theo. Trước đó một ngày, chỉ số MSCI theo dõi thị trường chứng khoán của 45 nước đã rớt sâu nhất trong vòng một tháng qua.

“Chính quyền Mỹ đóng cửa là tâm điểm của các thị trường, nhưng nếu vẫn còn hi vọng đây chỉ là tạm thời thì điều đó sẽ không ảnh hưởng tới cổ phiếu” - Reuters trích lời Christian Stocker, chiến lược gia về cổ phiếu của UniCredit.

Hiện lo ngại lớn hơn của giới đầu tư là cuộc đối đầu liên quan tới trần nợ công của Chính phủ Mỹ vào giữa tháng 10 này. Theo Bloomberg, Chính phủ Mỹ sẽ hết tiền chi trả các trách nhiệm tài chính vào khoảng từ ngày 22 đến 31-10 nếu quốc hội không phê chuẩn việc nâng trần nợ công.

Bộ luật về cải cách y tế của Tổng thống Obama dự kiến tăng thêm khoảng 30 triệu người có bảo hiểm. Phe Cộng hòa từ lâu coi việc chống dự luật như là cuộc “thánh chiến” riêng của mình kể từ khi nắm hạ viện năm 2010 đến nay. Cho tới nay phe Cộng hòa đã hơn 40 lần bỏ phiếu chống hay trì hoãn Obamacare. Và lần này thì họ muốn đóng cửa toàn chính quyền để buộc tổng thống phải nhượng bộ.