Ngày 17-11, báo New York Times (Mỹ) đưa tin lần đầu tiên chính quyền Tổng thống Joe Biden đã cho phép Ukraine sử dụng tên lửa đạn đạo do Washington cung cấp để tấn công vào các mục tiêu quân sự trong lãnh thổ Nga.

Các tên lửa này là Hệ thống tên lửa chiến thuật lục quân (ATACMS). Theo giới chức Mỹ, ban đầu ATACMS có khả năng sẽ được sử dụng để nhắm vào binh sĩ Nga và Triều Tiên nhằm hỗ trợ các lực lượng Ukraine ở vùng Kursk (Nga), với mục tiêu giữ cho được phần đất mà Kiev đã tạm chiếm ở đây để làm mục tiêu "đổi đất" nếu sắp tới có thương lượng.

ATACMS có thể tấn công cách xa 300km

ATACMS là tên lửa đạn đạo do Tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ sản xuất. Tùy thuộc từng mẫu, ATACMS có thể tấn công mục tiêu cách xa 190 dặm (khoảng 300km) hoặc ngắn hơn, với đầu đạn chứa khoảng 375 pound (170kg) thuốc nổ.

Những tên lửa này có thể được phóng từ bệ phóng di động HIMARS mà Mỹ đã cung cấp cho Ukraine, cũng như từ bệ phóng M270 cũ hơn mà Anh và Đức đã gửi đến.

Tên lửa đạn đạo vốn bay cao hơn nhiều vào khí quyển so với pháo phản lực và xa hơn nhiều lần, sau đó quay trở lại mặt đất với tốc độ cực cao do lực hấp dẫn.

ATACMS có thể vươn xa hơn vào Nga so với các loại tên lửa khác của Ukraine, nhưng không thể bay xa như tên lửa hành trình hoặc tên lửa đạn đạo xuyên lục địa.

Tên lửa ATACMS được phát triển vào thập niên 1980 để phá hủy các mục tiêu có giá trị cao của Liên Xô nằm sâu trong phòng tuyến. Tên lửa này lúc đó là vũ khí dẫn đường hiếm hoi vào thời điểm Mỹ chủ yếu dựa vào "bom ngu" (bom không dẫn đường) và các loại đạn dược không dẫn đường khác.

Ngày nay Lầu Năm Góc có 2 phiên bản ATACMS trong kho vũ khí của mình, gồm loại vũ khí chùm và một loại mang lượng thuốc nổ duy nhất.

Mỹ từng sử dụng ATACMS trong chiến đấu. Theo hồ sơ chính phủ nước này, quân đội Mỹ đã phóng khoảng 30 tên lửa ATACMS vào năm 1991 trong "Chiến dịch Bão táp sa mạc". Chúng được sử dụng để tấn công các bệ phóng tên lửa đạn đạo tầm trung và các địa điểm tên lửa đất đối không của Iraq.

Ukraine sẽ sử dụng ATACMS như thế nào?

Theo báo New York Times, quân đội Nga đang chuẩn bị phát động một cuộc tấn công lớn sử dụng khoảng 50.000 quân, gồm cả lính Nga và Triều Tiên, nhắm vào các vị trí của Ukraine tại vùng Kursk với mục tiêu giành lại toàn bộ các phần lãnh thổ Nga mà quân Ukraine đã kiểm soát từ tháng 8.

Ukraine có thể sẽ sử dụng tên lửa ATACMS để tấn công các khu vực tập trung quân Nga và Triều Tiên, các thiết bị quân sự quan trọng, các nút hậu cần, kho đạn dược và các tuyến tiếp tế sâu bên trong lãnh thổ Nga. Điều này có thể giúp Ukraine làm giảm hiệu quả của một cuộc phản công từ quân Nga và Triều Tiên.

Năm ngoái, Tổng thống Biden đã đồng ý cung cấp hàng trăm tên lửa ATACMS cho Kiev để sử dụng trên các phần lãnh thổ Ukraine mà Nga kiểm soát, gồm cả bán đảo Crimea (Nga sáp nhập năm 2014). Hiện không rõ Ukraine còn bao nhiêu tên lửa này trong kho vũ khí của mình để sử dụng ở vùng Kursk.

Tổng thống Ukraine Zelensky đánh giá ATACMS là loại vũ khí rất quan trọng đối với việc Ukraine phát động một cuộc phản công lớn. 

Ông khẳng định Kiev không có kế hoạch tấn công các thành phố của Nga hoặc nhắm vào dân thường, chỉ nhắm vào các mục tiêu quân sự để ngăn cản Nga dùng các căn cứ này tấn công vào Ukraine và đây chính là quyền tự vệ.

Ngày 17-11, nhà lãnh đạo Ukraine ám chỉ lệnh hạn chế của Mỹ đã được dỡ bỏ mà không xác nhận trực tiếp. "Những điều như vậy không được công bố. Các tên lửa sẽ tự nói lên điều đó" - ông nói.

Mỹ cho phép Ukraine dùng tên lửa tầm xa có thay đổi cục diện chiến trường?

Quyết định cho Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp đánh sâu vào lãnh thổ Nga chắc chắn tác động diễn biến cuộc chiến, nhưng mức độ ảnh hưởng thì khó dự đoán.