Ông Lệnh Kế Hoạch, trợ lý thân cận của cựu chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào - Ảnh: Reuters

Tối 22-12, Tân Hoa xã chính thức xác nhận việc điều tra ông Lệnh Kế Hoạch - 58 tuổi, bộ trưởng Bộ Mặt trận thống nhất thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc - vì tội “vi phạm nghiêm trọng kỷ luật đảng”.

Đây là cụm từ Bắc Kinh thường dùng để chỉ tội tham nhũng và lạm dụng chức quyền. Ông Lệnh Kế Hoạch “ngã ngựa” đúng một tuần sau khi viết bài ca ngợi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trên tạp chí Cầu Thị.

Trong bài viết, ông Lệnh Kế Hoạch nhắc đến tên ông Tập một cách trang trọng tới 16 lần. Giới quan sát chính trị Trung Quốc cho rằng đó là lời tuyên thệ trung thành của ông Lệnh Kế Hoạch đối với ông Tập. Có vẻ như động thái lấy lòng này đã không đem lại hiệu quả như ông Lệnh Kế Hoạch mong muốn.

Mất tất vì con trai ăn chơi

Theo báo Tài Tân, ông Lệnh Kế Hoạch sinh ra trong một gia đình quan chức ở tỉnh Sơn Tây. Tên các thành viên trong gia đình họ Lệnh đều rất “đỏ”: Lệnh Lộ Tuyền (con đường), Lệnh Chính Sách, Lệnh Phương Châm, Lệnh Kế Hoạch và Lệnh Hoàn Thành. Trong số năm anh em thì ông Lệnh Kế Hoạch là người giữ chức vụ cao nhất.

Trước khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền tháng 11-2012, ông Lệnh Kế Hoạch đảm nhận chức vụ chánh văn phòng Trung ương Đảng và đứng đầu Ban thư ký Trung ương Đảng.

Vị trí “người gác cửa” giúp ông Lệnh Kế Hoạch tạo tầm ảnh hưởng hết sức lớn trên chính trường Trung Quốc. Khi đó ông được đánh giá là một “ngôi sao đang lên”, là ứng cử viên sáng giá của một chiếc ghế trong Bộ Chính trị Trung Quốc. Tuy nhiên, vụ xìcăngđan của cậu con trai Lệnh Cốc đã đánh đổ giấc mơ chính trị của ông Lệnh Kế Hoạch.

Đầu năm 2012, chiếc xe Ferrari đắt tiền của cậu ấm 23 tuổi họ Lệnh chở theo hai cô gái khỏa thân bất ngờ gặp tai nạn trên đường phố Bắc Kinh. Vụ đụng xe khiến Lệnh Cốc chết ngay tại chỗ. Một trong hai cô gái qua đời trong bệnh viện hơn một tháng sau đó. Nguồn tin báo chí nước ngoài cho biết ông Lệnh Kế Hoạch đã chi một khoản “phí bịt miệng” khổng lồ cho gia đình hai cô gái.

Theo Thời Báo Hoàn Cầu, Lệnh Kế Hoạch bị giáng xuống chức bộ trưởng Bộ Mặt trận thống nhất kiêm phó chủ tịch Hội nghị Chính trị hiệp thương nhân dân. Trong cuộc chuyển giao quyền lực cuối năm 2012, ông Lệnh Kế Hoạch không giành được chiếc ghế trong Bộ Chính trị và cũng mất chỗ đứng trong Ban thư ký Trung ương Đảng. Giới phân tích dự đoán việc ông Lệnh Kế Hoạch bị cách chức chỉ còn là vấn đề thời gian.

Sau đó không lâu, các thành viên trong gia đình họ Lệnh bắt đầu “ngã ngựa”. Tháng 6-2014, phó chủ tịch Chính hiệp tỉnh Sơn Tây Lệnh Chính Sách bị điều tra vì vi phạm kỷ luật. Cuối tháng 11-2014, ông Lệnh Hoàn Thành, một doanh nhân truyền thông, bị bắt. Chính quyền cáo buộc Công ty Hối Kim Lập Phương của Lệnh Hoàn Thành đút túi 1,4 tỉ NDT (225 triệu USD) từ các vụ làm ăn phi pháp.

Giai đoạn mới

Báo Wall Street Journal dẫn lời nhà phân tích chính trị Trương Minh thuộc ĐH Nhân Dân Trung Quốc đánh giá vụ điều tra Lệnh Kế Hoạch không gây bất ngờ bởi vòng vây quanh ông ta đã hình thành sau vụ tai nạn của cậu con trai.

Cách thức chính quyền Bắc Kinh hạ bệ ông Lệnh Kế Hoạch cũng tương tự như với các quan chức cấp cao khác, ban đầu là chặt đứt vây cánh rồi tấn công trực diện “con hổ lớn”. “Khi những người xung quanh bạn bị triệt hạ thì bạn biết rằng mình chẳng còn được mấy ngày nữa” - ông Trương nhận định.

Tuy chưa đạt đến tầm như cựu ủy viên thường vụ Bộ Chính trị Chu Vĩnh Khang hay phó chủ tịch Quân ủy trung ương Từ Tài Hậu, ông Lệnh Kế Hoạch vẫn có ảnh hưởng chính trị lớn với vai trò trợ lý đắc lực của cựu chủ tịch Hồ Cẩm Đào.

Chuyên gia chính trị Trung Quốc Steve Tsang thuộc ĐH Nottingham (Anh) cho rằng việc điều tra nhân vật thân tín của ông Hồ Cẩm Đào cho thấy Chủ tịch Tập Cận Bình đang tự tin mở rộng chiến dịch chống tham nhũng nhắm vào các quan chức cũ của người tiền nhiệm.

Báo New York Times dẫn lời học giả Christopher K. Johnson thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), một cựu chuyên viên tình báo về Trung Quốc, cho rằng việc ông Lệnh vẫn đang đương chức khi bị điều tra cho thấy chính quyền Bắc Kinh đang nhắm vào các quan chức cấp cao vẫn còn quyền lực.

“Cuộc săn hổ sẽ còn tiếp diễn - học giả Johnson dự báo - Vụ Lệnh Kế Hoạch đánh dấu một cột mốc quan trọng trong chiến dịch chống tham nhũng. Cuộc điều tra chuyển từ các con hổ đã về hưu sang các quan chức đương quyền. Một cánh cửa mới đã mở ra”.