Diễn tập chuẩn bị cho đại lễ tại Quảng trường Kim Nhật Thành ở Bình Nhưỡng ngày 12-4 - Ảnh: Reuters

Theo báo South China Morning Post (SCMP) của Hong Kong, giới quan sát quân sự và ngoại giao Trung Quốc cho rằng chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng đã được tăng cường tới mức vi phạm hiệp định hợp tác quốc phòng giữa hai nước.

Trung Quốc và CHDCND Triều Tiên đã ký hiệp định hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau năm 1961 khi hai bên mong muốn tạo được sức mạnh đoàn kết nhằm đối phó với các nước lớn phương Tây.

Hiệp định này được làm mới năm 1981 và năm 2001, và có hiệu lực tới năm 2021.

Hiệp định hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau Trung Quốc - CHDCND Triều Tiên quy định: mỗi nước phải lập tức triển khai những biện pháp quân sự và những biện pháp cần thiết khác để chống lại bất cứ quốc gia hay liên minh các nước có hành động tấn công với nước còn lại.

Tuy nhiên bản hiệp định này cũng nói cả hai nước cần có trách nhiệm gìn giữ hòa bình và an ninh.

Theo đó, giới quan sát cho rằng chương trình phát triển vũ khí hạt nhân của Triều Tiên đã vi phạm hiệp định về cấm phổ biến vũ khí hạt nhân của LHQ. Và động thái của Triều Tiên thời gian qua cũng đã ở mức vi phạm nội dung hiệp định hợp tác Trung Quốc - Triều Tiên.

Vì vậy các chuyên gia của Trung Quốc cho rằng Bắc Kinh sẽ không có trách nhiệm phải bảo vệ Triều Tiên trước nguy cơ một cuộc tấn công từ bên ngoài.

Báo SCMP dẫn lời đại tá hải quân về hưu của Trung Quốc, Li Jie: "Thật khó để nói về việc Trung Quốc sẽ hỗ trợ Triều Tiên như thế nào về mặt quân sự trong trường hợp xảy ra chiến tranh, vì Triều Tiên đang phát triển các loại vũ khí hạt nhân - một hành động rất có thể đã vi phạm hiệp định giữa hai nước".

Giáo sư Cai Jain của Đại học Phúc Đán cũng nhận định rằng trong trường hợp Bình Nhưỡng là bên khởi xướng tấn công thì Trung Quốc cũng sẽ không có trách nhiệm phải tham gia.

Ông Antony Wong Dong, một chuyên gia quân sự tại Macau, bình luận: khi hiệp định được làm mới lần gần đây nhất, Trung Quốc đã cảnh báo Triều Tiên rằng họ sẽ phải tự chịu trách nhiệm về những hành vi của họ.

"Sẽ không thể có một cuộc chiến tranh Triều Tiên thứ hai", ông Wong Dong nhận định.

Tờ Thời báo Hoàn cầu của chính quyền Bắc Kinh cũng đã nêu quan điểm về sự việc trong bài xã luận đăng gnày 13-4.

Theo đó, lựa chọn tốt nhất cho Triều Tiên và nhà lãnh đạo Kim Jong Un là nước này nên từ bỏ chương trình hạt nhân của họ. Và Trung Quốc sẽ bảo vệ Triều Tiên nếu họ làm như vậy.

Tờ Thời báo Hoàn cầu viết: "Miễn là Triều Tiên chấp thuận với lời khuyên đã được tuyên bố của Trung Quốc và dừng lại các hoạt động hạt nhân… Trung Quốc sẽ chủ động hợp tác và bảo vệ an toàn cho đất nước và chính quyền phi hạt nhân hóa của Triều Tiên".