Phóng to

Phát biểu về ứng xử ở biển Đông của Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt tại Đối thoại Shangri-La trái ngược với diễn biến trong những ngày qua trên vùng biển chủ quyền của Việt Nam - Ảnh: Reuters

Trên báo Asia Times, cựu quan chức ngoại giao Mỹ David Brown cho rằng việc tàu Trung Quốc quấy rối tàu Việt Nam và Philippines trên biển Đông là hành vi “thô bạo chưa từng thấy”. Báo Philippines Daily Inquirer dẫn lời Chủ tịch Thượng viện Philippines Juan Ponce Enrile mô tả Trung Quốc là “kẻ bắt nạt” trong khu vực.

Ông Enrile nhận định Trung Quốc đang hành xử theo kiểu nước lớn cậy sức mạnh để bắt nạt các nước nhỏ láng giềng. Báo Jakarta Post dẫn lời chuyên gia an ninh Andi Widjajanto thuộc ĐH Indonesia nhận định việc tàu Trung Quốc quấy rối tàu Việt Nam và Philippines cho thấy Trung Quốc có ý đồ hành động đơn phương dù luôn lớn tiếng khẳng định muốn theo đuổi đàm phán hòa bình.

Giám đốc Cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA) Leon Panetta, người sắp trở thành bộ trưởng quốc phòng Mỹ, mới đây cũng cảnh báo Trung Quốc dường như đang xây dựng lực lượng để “đánh và thắng trong những cuộc xung đột ngắn, căng thẳng” dọc biên giới nước này. Trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ, ông Panetta nhấn mạnh Mỹ cần giám sát chặt chẽ việc mở rộng quân sự của Trung Quốc.

Cần tuân thủ UNCLOS, DOC

Phản ứng lại việc Việt Nam tố cáo tàu Trung Quốc cắt cáp tàu Viking 2, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi đã trắng trợn bịa đặt là “tàu Việt Nam tấn công tàu cá Trung Quốc”. Tương tự, đại sứ Trung Quốc tại Philippines Lưu Kiến Siêu tuyên bố việc Philippines tố cáo tàu Trung Quốc tấn công tàu thăm dò dầu khí Philippines là “tin đồn nhảm”!

Ông Lưu Kiến Siêu cũng thể hiện thái đội coi thường Công ước Liên Hiệp Quốc về luật biển (UNCLOS) khi khẳng định “UNCLOS là công cụ hữu ích để tổ chức và quản lý các vấn đề hàng hải, nhưng không phải là thứ duy nhất để kiểm soát việc các quốc gia đòi chủ quyền trên biển”.

Phản ứng lại, Bộ Quốc phòng Philippines khẳng định có đủ bằng chứng cho thấy tàu Trung Quốc quấy rối tàu Philippines. Ngày 10-6, ông Edwin Lacierda, người phát ngôn của tổng thống Philippines, kêu gọi “không đưa ra những tuyên bố mang tính kích động gây khó khăn hơn cho việc đạt được giải pháp đồng thuận” và khẳng định “cần đàm phán hòa bình về biển Đông, không chỉ giữa Philippines và Trung Quốc mà cả các nước đòi chủ quyền khác như Việt Nam”.

Theo báo Jakarta Post, Indonesia, nước chủ tịch ASEAN, đã kêu gọi các quốc gia đòi chủ quyền ở biển Đông cần quay lại Tuyên bố chung về quy tắc ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) để giải quyết xung đột. “Các vụ việc trên biển Đông cho thấy ASEAN và Trung Quốc cần hoàn thiện bản hướng dẫn cách thực hiện DOC để thực hiện các nguyên tắc đã được các bên đồng ý” - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Indonesia Michael Tene tuyên bố.

Ông Tene cũng cho rằng các bên cần nghiêm túc tôn trọng UNCLOS. “Mọi bên có liên quan cần tôn trọng lẫn nhau, giải quyết vấn đề qua các cuộc đàm phán hòa bình và tôn trọng các nguyên tắc của UNCLOS, đồng thời kiềm chế không sử dụng các phương tiện dẫn tới nguy cơ bạo lực leo thang”.

Bộ Quốc phòng Mỹ mới đây cũng đã lên tiếng phản ứng về tình hình biển Đông. Người phát ngôn Lầu Năm Góc Leslie Hull-Ryde cho biết: “Mỹ có quyền lợi quốc gia trong việc đảm bảo tự do hàng hải ở biển Đông và ủng hộ tiến trình ngoại giao hợp tác để giải quyết các tranh chấp lãnh thổ. Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton và Bộ trưởng quốc phòng Robert Gates đều đã khẳng định quan điểm của Mỹ về biển Đông”.

Người phát ngôn này nhắc lại Mỹ không đứng về bất cứ một phía nào, “nhưng chúng tôi cho rằng các nước đòi chủ quyền cần tuân thủ luật pháp quốc tế như đã được ghi rõ trong UNCLOS”.