Binh sĩ Trung Quốc tập luyện - Ảnh: AFP

Ngày 5-3, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã trình bày báo cáo chính phủ tại kỳ họp thứ nhất Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc Trung Quốc (Quốc hội) khóa 13. Đáng chú ý là theo dự kiến của Bộ Tài chính Trung Quốc, ngân sách quốc phòng năm 2018 sẽ tăng 8,1% (năm 2017 đã tăng 7%), đạt mức dự kiến 1.106,95 tỉ nhân dân tệ (khoảng 174,8 tỉ USD).

Trung Quốc: Tăng chẳng có gì quá đáng!

Người phát ngôn Quốc hội Trung Quốc Trương Nghiệp Toại giải thích rằng phần lớn tăng trưởng ngân sách quốc phòng là nhằm bù lại cho mức chi tiêu quốc phòng vốn đã thấp trong quá khứ; ngân sách này chủ yếu được sử dụng để hiện đại hóa trang thiết bị, cải thiện cuộc sống quân nhân và điều kiện huấn luyện và đời sống các đơn vị quân đội.

Ông Trương nhấn mạnh: "Xét về tỉ lệ so sánh giữa ngân sách quốc phòng với GDP, mức chi tiêu tài chính quốc gia hoặc tính theo bình quân đầu người, mức chi quốc phòng của Trung Quốc vẫn thấp hơn các nước lớn trên thế giới".

Hãng tin Tân Hoa xã của Trung Quốc cho rằng năm ngoái Bắc Kinh chi tiêu quốc phòng đạt 161,87 tỉ USD, tức chỉ khoảng 1,3% GDP mà thôi.

Báo China Daily (Trung Quốc) còn bình luận rằng ngân sách quốc phòng Trung Quốc chỉ bằng 1/4 của Mỹ, rằng ngân sách quốc phòng nước này vẫn minh bạch và không đe dọa ai mà chỉ nhằm hiện đại hóa trang thiết bị cũ và bảo vệ lợi ích quốc gia, nhất là ở biển Đông và biển Hoa Đông.

Báo có đoạn: "Trong những năm qua, lợi ích hàng hải của Trung Quốc ngày càng bị nhạo báng, bởi thế đương nhiên phải xây dựng một quân đội hùng mạnh hơn để bảo vệ lợi ích và đối phó với các mối đe dọa sẽ có thể trở nên hiện thực qua hành động hung hăng của các nước khác hoảng loạn vì đà phát triển của Trung Quốc".

Tàu khu trục Trung Quốc sử dụng máy bay không người lái S200 trong cuộc tập trận bắn đạn thật giữa tháng 8-2017 - Ảnh: EAST PENDULUM

TTO - Song song với màn trình diễn sức mạnh và vũ khí thời gian qua, quân đội Trung Quốc được cho là đang tích cực vận động chính phủ tăng chi tiêu quốc phòng "để đương đầu với các thách thức mới".

TTO - Tuyên bố Bắc Kinh "không bao giờ gây hấn hay bành trướng" được nhà lãnh đạo Trung Quốc đưa ra tại lễ kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).

TTO - Trung Quốc sẽ giảm biên chế quân đội xuống dưới 1 triệu người. Đây là đợt cắt giảm số quân nhân lớn nhất trong lịch sử nước này từ mức 2,3 triệu quân nhân hiện nay.

Thời Báo Hoàn Cầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc còn bình luận kiểu thách thức rằng nếu Trung Quốc thực sự muốn phát triển quân sự, ngân sách quốc phòng sẽ phải tăng từ 20% đến 30% chứ không chỉ 8,1% trong năm 2018.

Tờ báo giải thích rằng ngân sách quốc phòng Trung Quốc tăng cũng bởi các nguyên nhân: Mỹ gia tăng "khiêu khích" ở biển Đông, tình hình căng thẳng trên eo biển Đài Loan và liên minh Mỹ-Nhật-Úc-Ấn.

Chuyên gia quân sự Nghê Nhạc Hùng ở Đại học Thượng Hải nhắc lại trong bối cảnh căng thẳng ở bán đảo Triều Tiên và biên giới Ấn Độ, ngân sách quốc phòng Trung Quốc tăng cũng chẳng có gì quá đáng và "mức tăng tượng trưng này thật ra xem như không tăng".

Các đại biểu quân đội đến dự phiên họp Quốc hội ngày 4-3 tại Bắc Kinh - Ảnh: REUTERS

Rất đáng báo động, cần phải minh bạch hơn!

Trái ngược với lập luận từ phía Trung Quốc, nhiều ý kiến đã bày tỏ lo ngại.

Chuyên gia Andrew Erickson ở Học viện Chiến tranh hải quân Mỹ đánh giá mức tăng 8,1% ngân sách quốc phòng Trung Quốc cao hơn mức tăng GDP (6,5% năm 2018) là dấu chỉ mục tiêu chiến lược quân sự.

Ông giải thích chiến lược của Tập Cận Bình xây dựng Trung Quốc vĩ đại không chỉ dựa trên "giấc mộng Trung Hoa" về văn hóa mà còn dựa vào sức mạnh quân đội.

Chuyên gia Sam Roggeveen ở Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc phòng (Đại học Quốc gia Úc) cảnh báo thêm rằng nhịp độ và quy mô tăng ngân sách quốc phòng của Trung Quốc rất đáng báo động đối với Úc và nhiều nước khác trong khu vực.

Ông nhận định: "Mọi dấu chỉ cho thấy Trung Quốc muốn bành trướng cái mà Trung Quốc gọi là năng lực phòng thủ ở biển Đông. Rồi chúng ta sẽ nhìn thấy tàu chiến và máy bay thường xuyên đi về biển Đông nếu không bố trí thường trực ở đó".

Đô đốc Mỹ Scott Swift (hàng đầu bên trái) thăm lực lượng phòng vệ biển Nhật ngày 6-3. Ông kêu gọi Trung Quốc minh bạch trong chi tiêu quốc phòng - Ảnh: TWITTER

Theo tạp chí Newsweek, các nhà ngoại giao đều khẳng định mức chi tiêu quốc phòng thực sự của Trung Quốc phải nhiều hơn có khi gấp đôi ngân sách quốc phòng công bố.

Hôm 6-3 tại Tokyo, Đô đốc Scott Swift - Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ, đã kêu gọi Bắc Kinh minh bạch hơn nữa và giải thích thêm về các khoản chi tiêu quốc phòng vốn là nguyên nhân gây lo ngại trong khu vực.

Ông ghi nhận: "Đáng lo ngại nhất là thiếu minh bạch. Có nhiều câu hỏi trong tâm trí các nước trong khu vực rằng chi tiêu chính xác như thế nào. Không nên để cho mọi người đồn đoán mục đích tăng là gì". Ông cũng kêu gọi Trung Quốc làm rõ ý đồ xây dựng các cơ sở quân sự ở biển Đông.