Bà Hồ Thị Kim Thoa - cựu thứ trưởng Bộ Công thương - Ảnh: TT

Theo số liệu của Bộ Công an, tính đến tháng 5-2019, Việt Nam có hơn 1.200 người phạm tội bỏ trốn ra nước ngoài, trong đó có 235 người đã bị Interpol ra lệnh truy nã đỏ, nhiều nghi can phạm tội đặc biệt nghiêm trọng.

Gần đây nhất, cựu thứ trưởng Bộ Công thương Hồ Thị Kim Thoa bị khởi tố về hành vi vi phạm quy định về quản lý tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Trước đó, sau khi bị cách chức, bà Thoa đã ra nước ngoài.

Theo nguồn tin Tuổi Trẻ Online, khi cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố, bà Thoa không có mặt tại Việt Nam.

Hiện cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra quyết định truy nã bị can, tạm đình chỉ điều tra vụ án, tạm đình chỉ điều tra bị can đối với bà Thoa, chờ bắt được sẽ xử lý theo quy định.

Còn nhiều bất cập trong việc dẫn độ

Về vấn đề trên, luật sư Diệp Năng Bình, Đoàn luật sư TP.HCM, cho biết hiện còn nhiều bất cập trong việc áp dụng luật hiện hành của Việt Nam với việc dẫn độ tội phạm bỏ trốn ra nước ngoài.

"Các trường hợp như Vũ Đình Duy, Trịnh Xuân Thanh hay vụ Vũ "nhôm" trốn hụt và thậm chí là cả giám đốc Nhật Cường Mobile cũng đã biến mất, hay gần đây nhất là cựu thứ trưởng Bộ Công thương... khiến dư luận không thể không lo ngại về tình trạng người phạm tội bỏ trốn ra nước ngoài.

Hầu hết những người phạm tội trốn ra nước ngoài là người có nhiều tiền do tham ô, tham nhũng, hối lộ, lừa đảo và sẵn sàng bỏ ra một khoản tiền lớn để cả gia đình chạy ra nước ngoài bằng đường hàng không", luật sư Bình nói.

Điều 124 Bộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2015 cho đến nay cũng đã xuất hiện những lỗ hổng, gây khó khăn cho công tác ngăn chặn tạm hoãn xuất cảnh. 

Khoản 1 điều 109 BLTTHS năm 2015 quy định chỉ có người bị buộc tội mới có thể bị áp dụng biện pháp ngăn chặn, trong khi đó tại điểm đ khoản 1 điều 4 giải thích: "Người bị buộc tội gồm người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo" mà không có "người bị tố giác", "kiến nghị khởi tố", do vậy các quy định về đối tượng áp dụng biện pháp ngăn chặn là chưa thống nhất.

Thời hạn tạm hoãn xuất cảnh không quá thời hạn xác minh nguồn tin tội phạm theo quy định khoản 3 điều 124 BLTTHS năm 2015 thì mặc nhiên người đó được xuất cảnh sang nước ngoài, trong khi cơ quan giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố vẫn tiếp tục thực hiện các biện pháp điều tra để chứng minh tội phạm và khi đã đủ chứng cứ chứng minh tội phạm thì người phạm tội đã bỏ trốn sang nước ngoài.

Việc này gây khó khăn, tốn kém cho việc điều tra, truy tố, xét xử…, nhất là hiện nay việc thực hiện tương trợ tư pháp hình sự về dẫn độ, ủy thác tư pháp… còn nhiều bất cập.

Cần ban hành luật chuyên biệt về dẫn độ

Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn luật sư Hà Nội, cho rằng hiện nay quy định về dẫn độ tội phạm bỏ trốn ra nước ngoài đang gặp nhiều khó khăn.

Luật tương trợ tư pháp 2007 đã dành riêng một chương để quy định về dẫn độ với nhiều quy định chi tiết. 

Tuy nhiên, trong luật này, nội dung dẫn độ lại quá mờ nhạt và trên thực tế, nhiều quy định của luật chưa phù hợp với các điều ước quốc tế đa phương và song phương có quy định về dẫn độ mà Việt Nam là thành viên; chưa phù hợp với thông lệ pháp lý quốc tế cũng như thực tiễn xử lý các vụ việc dẫn độ của Việt Nam.

Nhiều trường hợp chưa được quy định trong luật dẫn đến việc cơ quan có thẩm quyền khó khăn, lúng túng trong xử lý.

Ngoài ra, một số tội danh trong Bộ luật hình sự Việt Nam lại không có trong quy định pháp luật hình sự một số nước trên thế giới, do vậy việc chúng ta yêu cầu dẫn độ đối với tội phạm là rất khó khăn đối với những nước được yêu cầu mà không có thiện chí.

Trong trường hợp đối tượng truy nã bỏ trốn sang quốc gia chưa ký kết hiệp định song phương hoặc đa phương liên quan đến việc dẫn độ thì chúng ta chỉ có thể thông qua con đường ngoại giao để đề nghị nước bạn bắt giữ đối tượng truy nã để dẫn độ về Việt Nam.

Theo luật sư Cường, luật tương trợ tư pháp 2007 không còn đáp ứng được yêu cầu về phòng chống tội phạm và dẫn độ trong bối cảnh hội nhập diễn biến phức tạp.

Luật sư Cường cho rằng thực tiễn về tình hình dẫn độ tội phạm trong thời gian qua đặt ra yêu cầu phải cụ thể hóa quy định về dẫn độ, cụ thể là phải có khung pháp lý và quy định rõ ràng về dẫn độ.

"Để ngăn chặn tình trạng tội phạm bỏ trốn ra nước ngoài và tạo thuận lợi trong việc dẫn độ, cần nghiên cứu ban hành đạo luật chuyên biệt về dẫn độ với điều kiện phải bảo đảm các yêu cầu về chính trị, ngoại giao, pháp luật".

Truy nã cựu thứ trưởng Bộ Công thương Hồ Thị Kim Thoa

TTO - Cơ quan CSĐT đã ra quyết định truy nã bà Hồ Thị Kim Thoa, cựu thứ trưởng Bộ Công thương, do có hành vi sai phạm trong thời gian dài, cố ý làm trái các quy định của pháp luật về quản lý tài sản nhà nước.