Display"

Phóng to

Nguyễn Như Ý ký họa trên cuốn sách in tác phẩm của mình tặng bạn bè - Ảnh: VIỆT DŨNG

Có lẽ vì vậy, Nguyễn Như Ý có hỗn danh là "Ý điên" và cuộc đời của anh trở thành chuyện truyền kỳ trong giới mỹ thuật. Nhưng "Ý điên" và hành trình nghệ thuật của anh có nhiều hơn những câu chuyện kể đó.

Lãng mạn, hài hước và kỳ lạ

Phóng to Tâm hồn của tượng gỗ cũng là tâm hồn “Ý điên”: khiếp sợ pha hài hước trước cuộc sống - Ảnh: H.Hương 70 tượng, tranh, nhật ký sinh viên trưng bày trong triển lãm là một phần nhỏ trong khối tác phẩm của Nguyễn Như Ý. Những tác phẩm này lấy từ bộ sưu tập cá nhân của nhà sưu tập Phạm Đức Sĩ, Bàng Nguyên Hương, Phạm Anh Hùng và gallery Cọ Xanh... Số tiền bán sách và ủng hộ của bạn bè trong triển lãm sẽ được dùng để làm một chiếc chân giả cho Nguyễn Như Ý. Triển lãm của Nguyễn Như Ý sẽ kết thúc vào ngày 30-5 tại Việt Art (42 Yết Kiêu).

Có không ít người tìm đến triển lãm tranh, tượng của Nguyễn Như Ý tại Việt Art (42 Yết Kiêu, Hà Nội) để nhớ lại một hình ảnh về chất "quái" của sinh viên mỹ thuật Yết Kiêu: ngày ngày, một người đàn ông ngồi đẽo tượng trước cổng trường. Ai mua cũng bán, vài trăm nghìn, vài chục nghìn đều vui vẻ. Một hình ảnh chưa xa xôi nhưng giờ thì mất hẳn. Vì "Ý điên" không tiếp tục con đường của mình, cũng vì nghệ sĩ bây giờ chả ai làm nghệ thuật bản năng, hồn nhiên và không vụ lợi như anh.

Những người quen với thói "cà kê" của giới nghệ sĩ hẳn sẽ thất vọng khi không gặp được chủ nhân của những bức tượng gỗ. Nguyễn Như Ý đã về, chỉ có bạn bè nghệ sĩ của anh ở lại với những câu chuyện không dứt về "Ý điên". Ở giữa góc phòng, giữa những tượng gỗ có một chiếc ghế nhỏ dành cho "Ý điên" ngồi khi khai mạc triển lãm.

Thời sáng tác sung sức nhất, có tuần Nguyễn Như Ý đẽo được cả xe tượng chỉ bằng một con dao phay và mấy cái đục cùn. Số tượng đó Ý bán thoải mái và tiền bán tượng mang đi chiêu đãi bạn bè. Cuộc đời lang thang của "Ý điên" cũng cho ra đời nhiều tác phẩm độc đáo dù hầu hết đều ở dạng thô mộc và chưa hoàn chỉnh. Rất nhiều họa sĩ, nhà sưu tập Việt Nam và nước ngoài sống tại Hà Nội giữ tượng của "Ý điên" trong nhà. Có họa sĩ đã phải thốt lên: ý là nghệ sĩ của các nghệ sĩ.

Thậm chí, nhà phê bình Phan Cẩm Thượng cũng bảo: "Cả Hà Nội người ta chơi tượng của Ý, không phải vì nó quá rẻ mà vì nó có hồn cốt, có cái ngây thơ và kinh dị không ai nghĩ ra được. Ý điên gần gũi với tự nhiên như một con thú hoang, rất thiện khi làm nghệ thuật". Có đôi chút giống nhau giữa tượng "Ý điên" và tượng nhà mồ Tây nguyên, nhưng chất liệu không làm mất đi cái tâm hồn của tượng "Ý điên": khiếp sợ và xen lẫn hài hước trước cuộc sống.

Kéo lại một "Ý điên" dang dở

Hai năm trước, người ta thấy "Ý điên" nằm còng queo giữa đêm bên đường quốc lộ, chân bị cán nát. "Ý điên" bị cưa cụt một chân, cuộc đời của gã nghệ sĩ lang thang cũng dừng lại. Không ai còn gặp, còn mua được tượng "Ý điên" nữa. Anh lui về Sóc Sơn sống dựa vào người anh trai và bỏ hẳn làm nghệ thuật, ngày ngày chống nạng ra đồng mò cua bắt ốc mang bán ở chợ quê kiếm tiền sinh sống. "Anh ấy là người khuyết tật. Tết đến xã tới tặng quà và biếu tiền ăn tết thì Ý chỉ nhận quà, còn tiền mang ra tận ủy ban xã để trả" - ông chủ tịch xã nơi Nguyễn Như Ý sống kể.

"Số tiền này sẽ phải nhờ một người giữ giúp vì có đưa tiền cho hắn, hắn cũng chẳng nhận"

Ðó cũng là lý do để bạn bè anh "nghĩ" ra cái triển lãm cá nhân này, đồng thời cho in một cuốn sách về tác phẩm của Nguyễn Như Ý. May mắn, việc tìm lại những tác phẩm của "Ý điên" ở Hà Nội không khó. Bởi có lúc, mua tượng "Ý điên" đã trở thành cái thú chơi của nhiều người. Người đề xướng triển lãm này là nhà sưu tập Phạm Ðức Sĩ cho biết dù Ý sống khép mình nhưng trong anh vẫn còn khát khao được làm việc, được vẽ tranh, làm tượng. Gặp anh rồi ra về, anh tặng mỗi người một tranh vẽ trên lụa. Chúng tôi mong anh vẫn sẽ tiếp tục con đường dang dở của mình.