Tranh luận gay gắt giữa Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn (bên phải) với Thứ trưởng Bộ TN-MT Võ Tuấn Nhân (trái) - Ảnh: TIẾN THẮNG

Trước việc hàng nghìn container phế liệu phục vụ sản xuất bị chậm trễ thông quan, gây thiệt hại hàng ngàn tỉ đồng cho doanh nghiệp, Tổ công tác của Thủ tướng do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng dẫn đầu, đã có buổi kiểm tra thực tế cảng Hải Phòng và "truy" trách nhiệm các cơ quan liên quan.

Mạnh tay cắt bỏ chính sách tạo rào cản

Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng trong năm 2019 là phải bứt phá, hiệu quả hơn, cải cách hơn và thực chất hơn năm 2018. Cần phải mạnh dạn cắt bỏ tất cả những gì là rào cản, giấy phép con, tạo chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp.

Tại buổi làm việc, ông Mai Tiến Dũng chỉ rõ hiện nay có rất nhiều lô hàng phế liệu làm nguyên liệu sản xuất dù đảm bảo các tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường nhưng lại tồn đọng tại các cảng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp.

"Nhà máy người ta không có nguyên liệu nên phải giảm công suất, hủy hợp đồng và cắt giảm công nhân. Trong khi đó, nguyên liệu tồn đọng tại cảng, phí lưu kho lưu bãi, tiền phạt chậm trả..., những thiệt hại này ai sẽ chịu hay lại là doanh nghiệp" - ông Dũng nêu thực tế và đề nghị phải chỉ rõ nguyên nhân do đâu, giải pháp tháo gỡ là gì?.

Theo ông Dũng, các doanh nghiệp phản ánh trước thời điểm 29-10-2018, có nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu về không được thông quan với lý do: Hải quan không thể kiểm tra khi chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường. 

Tuy nhiên, khi Bộ TN-MT đã có Thông tư 08, 09 ban hành các quy chuẩn kỹ thuật với phế liệu, có hiệu lực kể từ 29-10-2018 thì Hải quan vẫn không thông quan. Lý do là chưa có hướng dẫn thống nhất của Tổng cục Hải quan.

"Nếu là tôi thì tôi cũng bỏ hàng"

Qua kiểm tra tại cảng Hải Phòng, bộ trưởng Mai Tiến Dũng liên tục đặt các câu hỏi với các cơ quan liên quan về nguyên nhân dẫn đến việc chậm trễ thông quan các lô hàng trên. Khi được lãnh đạo Hải quan giải thích: tuy chính sách đã thông nhưng doanh nghiệp lại "mắc" phí lưu kho bãi quá lớn sau một thời gian dài ùn tại cảng, Tổ trưởng Tổ công tác bày tỏ bức xúc.

"Có doanh nghiệp nhập hàng từ tháng 6 năm ngoái, hàng đáp ứng tiêu chuẩn nhưng lại không được thông quan là do cái gì? Chi phí lưu kho bãi 40-50 USD/ngày, thiệt hại cả tỉ đồng và giờ có bán cả lô hàng đi cũng không đủ trả phí lưu kho bãi. Nếu là tôi thì tôi cũng bỏ hàng" - ông Dũng nói thẳng với đại diện các cơ quan làm thủ tục.

Cũng theo ông Dũng, các doanh nghiệp rất phàn nàn về quy định của Bộ TN-MT về trình tự, thủ tục kiểm tra chuyên ngành với các lô hàng phế liệu.

"Chúng ta đã có đơn vị giám định độc lập rồi nhưng vẫn phải có sự tham gia của cán bộ Sở TN-MT. Việc này có cần thiết không? Chúng ta mở container ra, kiểm tra bằng mắt thường sau đó lại đóng lại và doanh nghiệp thì phải bố trí ăn ngủ, đưa đón, đi từ Nam ra Bắc, kinh phí này ai lo hay lại đổ đầu doanh nghiệp" - Bộ trưởng nêu thực tế.

Ông Nguyễn Văn Cẩn - Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, cho rằng cơ quan này luôn tạo điều kiện cho doanh nghiệp và "không bao biện". Theo ông Cẩn, cái khó nhất trong việc thông quan nằm ở quy định của Bộ TN-MT và không có nước nào thông quan như ở nước ta.

"Ngay chuyện lấy mẫu, ví dụ một tàu sắt người ta chở rời nhưng thông tư của Bộ TN-MT bắt phải lấy mẫu ở giữa tàu. Sau khi Chỉ thị 27 của Thủ tướng ban hành ra, thì Bộ TN-MT lại giao cho các Sở chủ trì hoạt động này là không hợp lý, bởi kể cả có làm đúng thì một lô hàng cũng phải mất 10 ngày, có khi 30 ngày mới xong thủ tục. Cái này Hải quan chúng tôi không đặt ra, thêm thủ tục nào cả" - ông Cẩn cho hay.

Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn - Ảnh: TIẾN THẮNG

Sau phần ý kiến của ông Cẩn, Thứ trưởng Bộ TN-MT Võ Tuấn Nhân bức xúc cho rằng nói gì thì nói, quyền thông quan hay không vẫn là ở hải quan.

"Thủ tướng đã nhận ra vấn đề và đã có kết luận số 639, tôi cho đây là kết luận rất sáng suốt bởi doanh nghiệp không dám nói, nói ở đây rồi mấy ông hải quan ông ấy hành. Bao nhiêu doanh nghiệp đau khổ, không có nguyên liệu sản xuất,.. do ai, ai làm cái đó là có tội với đất nước" - ông Nhân nói.

Ông Võ Tuấn Nhân - Thứ trưởng Bộ TN-MT không hài lòng với cách "đùn đẩy" trách nhiệm của lãnh đạo Tổng cục Hải quan - Ảnh: TIẾN THẮNG

Giải phóng phế liệu chính là quà Tết cho doanh nghiệp

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng nhận định như vậy sau khi lắng nghe ý kiến của các cơ quan, chuyên gia, cộng đồng doanh nghiệp. Bộ trưởng nhấn mạnh tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là tháo gỡ triệt để, cải cách triệt để, không vì lý do bảo đảm môi trường mà tạo ra các rào cản, thủ tục không cần thiết gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Để tháo gỡ các điểm còn vướng mắc, ông Dũng cho biết sẽ thống nhất với các cơ quan, báo cáo Thủ tướng hướng xử lý. Tinh thần là ngay sau Tết, doanh nghiệp sẽ có nguyên liệu sản xuất.

Theo đó, Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan làm thủ tục với các lô hàng phế liệu theo hướng doanh nghiệp mở tờ khai ở thời điểm nào thì áp dụng theo chính sách ở thời điểm đó. Các lô hàng về cảng bất kỳ thời điiểm nào, kể cả trước khi các Thông tư 08, 09 có hiệu lực, nếu đáp ứng quy chuẩn sẽ được thông quan. 

Cùng với đó, thống nhất việc không cần phải có giấy xác nhận của Sở TN-MT như hiện nay, chỉ cần giám định chất lượng của đơn vị độc lập do Bộ chỉ định. 

Trong thời gian tới, sẽ báo cáo Chính phủ, Thủ tướng sửa đổi 4 nghị định có liên quan để Bộ TN - MT sửa quy định thuộc thẩm quyền. Trong thời gian chưa kịp sửa các văn bản, sẽ kiến nghị đưa nội dung này vào Nghị quyết phiên họp Chính phủ gần nhất để tháo gỡ vướng mắc ngay cho doanh nghiệp. Tinh thần là không để doanh nghiệp đón Tết trong lo âu và ra Tết có ngay nguyên liệu sản xuất.

Tổ trưởng Tổ công tác cũng đề nghị Tổng cục Hải quan làm việc với các doanh nghiệp kinh doanh cảng, Bộ GTVT làm việc với các hãng tàu để đề nghị xem xét miễn, giảm chi phí lưu kho bãi, phí container cho các chủ hàng.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ đề nghị phải mạnh tay cắt bỏ tất cả những thủ tục chính sách đang tạo rào cản cho doanh nghiệp - Ảnh: TIẾN THẮNG

Kết luận của Tổ trưởng Tổ công tác nhận được những tràng pháo tay liên tục của doanh nghiệp. Phát biểu khi kết thúc cuộc họp, đại diện các doanh nghiệp đều đánh giá rất cao buổi làm việc và cho rằng việc giải quyết các vướng mắc này là "món quà vô giá" với họ trước thềm năm mới.