Ngư dân đánh bắt tại một bãi bồi ở xã Bình An (Kiên Lương). Bãi bồi này đang thuộc quyền quản lý của HTX Tân Tiến, đến tháng 4 tới là hết hạn - Ảnh: K.NAM

Vùng ven biển rộng hàng chục ngàn hecta ở huyện Kiên Lương là vùng khai thác nghêu, sò lụa của ngư dân. Nhưng từ khi có sáng kiến thành lập các HTX nuôi trồng thủy sản ven bờ thì tình trạng tranh chấp ngư trường giữa ngư dân nghèo và các chủ nhân của HTX trở nên gay gắt.

Bỗng dưng thành... cướp

Ông Lê Văn Thạnh (ngụ tổ 4, ấp Hòn Chông, xã Bình An, huyện Kiên Lương) phản ảnh trong những ngày giáp Tết Mậu Tuất, có khoảng 65 ghe cào lớn nhỏ tự ý kéo vào khai thác vùng nuôi nghêu do ông đại diện cho khoảng 30 chủ trực tiếp quản lý. 

Ông Thạnh khẳng định toàn bộ diện tích nuôi nghêu rộng 1.000ha nói trên đều có sổ đỏ, ghi thời hạn sử dụng bãi bồi ven biển tới năm 2030. Bản thân ông Thạnh cùng các chủ bãi khác đều hoàn thành nghĩa vụ nộp tiền thuê bãi hằng năm. 

"Bãi bồi có sổ đỏ hẳn hoi, chúng tôi phải đầu tư hàng tỉ đồng tiền nghêu giống, tiền thuê người giữ bãi. Họ kéo rần rần cả mấy chục ghe cào vào bãi khai thác thì là cướp chứ gì nữa" - ông Thạnh nói.

Cho rằng những ngư dân vào bãi của mình cào nghêu là "cướp" nên ông Thạnh huy động em, con cháu khoảng 20 người chở theo gạch đá ra biển tấn công ngư dân. Kết quả, ông Thạnh kéo được một ghe cào của ông Nguyễn Văn Lượng (ngụ huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang) vào bờ và giữ ngay trước cửa nhà mình. 

Điều kiện để "chuộc" ghe cào này là ông Lượng phải nộp 3 triệu đồng bồi thường do cào hư một số giàn lưới bắt nghêu (gọi là "lú") của chủ bãi.

Theo ngư dân Nguyễn Văn Lượng, nhóm của ông chỉ có 2 ghe cào đi từ huyện An Biên lên Kiên Lương cào nghêu theo mùa. Nhưng tới khu vực xã Bình An thì bị chủ bãi chạy vỏ lãi cao tốc ra rượt đuổi, ném đá. 

Ông Lượng nói cào nghêu, sò lụa theo mùa là nghề mưu sinh lâu đời của nhiều ngư dân nghèo ven biển, nay không hiểu sao hàng loạt ngư trường đều có chủ. Kết cục là các ngư dân như ông Lượng bỗng dưng trở thành... cướp.

Không chỉ ở Hòn Chông, những ngày qua còn có khoảng 50 ghe cào của ngư dân các huyện Châu Thành, An Biên, An Minh, Hòn Đất, Kiên Lương tiếp tục kéo vào khu vực bãi bồi ở ấp Hòn Heo, xã Sơn Hải (huyện Kiên Lương) để khai thác. 

Khu vực này thuộc quyền quản lý khai thác của HTX Phát Tài. Để bảo vệ quyền lợi của mình, xã viên HTX Phát Tài yêu cầu lực lượng gồm công an, biên phòng huyện Kiên Lương tổ chức đẩy đuổi ngư dân.

Một số ngư dân ở vùng ven biển huyện Kiên Lương cho hay lúc thành lập các HTX họ có được mời tham gia, nhưng do không có vốn nên họ bị ra rìa. Họ phải mưu sinh bằng cách cho ghe ra biển theo mùa hoặc kéo nhau vào bãi bồi cào nghêu.

Xã viên trong các HTX là ai?

Theo tìm hiểu, năm 2013, lấy lý do bảo tồn giống nhuyễn thể hai mảnh vỏ là nghêu và sò lụa, tỉnh Kiên Giang cho chủ trương thành lập 6 HTX gồm: Tân Tiến, Đồng Lợi, Tiến Phát, Sơn Hải, Vạn Lợi và Vững Mạnh.

Đến nay, chỉ 3 trong số 6 HTX còn thời hạn hoạt động, còn đại diện các HTX hết hạn vẫn không buông bãi bồi ra cho ngư dân khai thác. Lý do: chờ họ khai thác hết nguồn sò lụa và nghêu.

Xác minh danh sách xã viên của HTX Phát Tài cho thấy có tới hàng chục cán bộ từ ấp, xã tới huyện được giao hàng trăm hecta đất bãi bồi ven biển. 

Trong số cán bộ được giao bãi bồi ven biển có thể kể ra một số như: ông Lâm Tiến Dũng - bí thư Huyện ủy Kiên Lương, Trần Minh Sang - trưởng Phòng tài nguyên và môi trường, Bùi Ðức Tiến - giám đốc chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai, Ðặng Trung Hiếu - phó bí thư Huyện đoàn Kiên Lương... Ngoài ra, có tới 20 thành viên của HTX Phát Tài là cán bộ các phòng, ban của xã Sơn Hải.

Tương tự, trong bảng danh sách của HTX Tân Tiến thuộc xã Bình An cũng có sự góp mặt của 35 người giữ các chức danh của các ấp và một số cán bộ xã.

Theo một lãnh đạo Công an huyện Kiên Lương, qua các lần tiếp xúc làm việc, đại diện các HTX đều khẳng định suốt mấy năm nay gần như không có lợi nhuận, thậm chí còn thua lỗ. 

Một lãnh đạo Công an tỉnh Kiên Giang lại nói việc thành lập các HTX có dấu hiệu của lợi ích nhóm, nên chính quyền huyện Kiên Lương yêu cầu các lực lượng chức năng xua đuổi ghe cào của ngư dân nghèo là khó chấp nhận.