Theo dõi một trang bán hàng trên mạng xã hội - Ảnh: Q.Định

Bảo mật tài khoản kém, người dùng Việt có thể mất rất nhiều thứ: tiền bạc, dữ liệu riêng tư, tài khoản ngân hàng... thậm chí cả danh dự cá nhân, khi mất tài khoản mạng xã hội.

Thiệt hại lớn vì mất cửa hàng ảo

Theo xu hướng mua bán trực tuyến rầm rộ trên mạng xã hội Facebook, chị Kim Xuyến (Buôn Ma Thuột) đã mở một cửa hàng nhỏ trên trang cá nhân của mình. Những mặt hàng được chị Xuyến rao bán gồm quần áo thời trang, đồng hồ, đồ gia dụng... 

Với số bạn bè lên đến hơn 4.000 người, cộng với lượng người theo dõi hơn 1.000 người, cửa hàng Facebook của chị Xuyến luôn thu hút khách mỗi khi rao bán các mặt hàng, sản phẩm.

Công việc đang ăn nên làm ra thì bỗng một ngày chị Xuyến không thể vào Facebook của mình được nữa. "Dùng nhiều cách tôi vẫn không thể lấy lại tài khoản của mình" - chị Xuyến kể.

Rất nhiều bạn bè và khách quen đã liên lạc hỏi chị Xuyến "Sao em gọi qua Facebook mà người khác trả lời?"... Chị Xuyến đành lập một tài khoản mới nhưng đương nhiên lượng khách hàng tương tác thấp hơn cửa hàng trước đây. 

"Tôi phải tìm nhiều cách để bán hết số hàng tồn, kể cả bán rất rẻ. Thiệt hại ước tính đến hơn 50% tổng giá trị các mặt hàng" - chị Xuyến cho biết.

Trong một trường hợp khác, chị Hi (TP.HCM) có mối cung cấp mỹ phẩm chất lượng nên đã thuê chụp ảnh sản phẩm, thuê người mẫu quảng bá, đầu tư quảng cáo để bán hàng trên Facebook... 

Đang có doanh thu cả trăm triệu đồng/tháng, khi mất tài khoản, mọi cách thức khôi phục tài khoản đều không hiệu quả, chị Hi đành chấp nhận "trắng tay".

Mất tài khoản Facebook không chỉ là tiền mà với nhiều người là những trò chuyện cá nhân, mất khách hàng, hàng hóa ứ đọng không bán được... thậm chí là cả danh tiếng, uy tín bị bôi nhọ...

Nhận diện những mối nguy

Theo các chuyên gia, trên nhiều kho ứng dụng di động, đặc biệt là Android, hiện tiềm ẩn rất nhiều mối nguy bị cài mã độc khai thác mật khẩu... 

Bên cạnh đó, người dùng cũng nên hạn chế truy cập Facebook cá nhân tại máy tính nơi công cộng và đừng quên thoát khỏi tài khoản khi không dùng máy tính. 

Hãy cảnh giác với các chiêu trò lừa đảo của tin tặc, đặc biệt là phishing. Đây là hình thức lừa người dùng truy cập vào các đường dẫn giả mạo có nội dung giống như những website được tin cậy hòng dụ người dùng đăng nhập bằng email và mật khẩu đang dùng. 

Sau đó hệ thống của tin tặc sẽ tự động lưu thông tin này và chúng có thể đăng các ảnh, bài viết mang nội dung xấu, sử dụng tài khoản của bạn để tiếp tục lừa những người trong danh sách bạn bè...

Trong một cảnh báo vừa đưa ra cuối tháng 7-2018, hệ thống giám sát virút của Công ty an ninh mạng Bkav cho biết đã phát hiện một loại mã độc gián điệp nằm vùng nguy hiểm có tên BrowserSpy. 

Loại mã độc này có khả năng theo dõi người dùng, lấy cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mật khẩu Gmail, Facebook... Hệ thống ghi nhận đã có hơn 560.000 máy tính tại VN bị BrowserSpy theo dõi và số lượng đang tiếp tục tăng nhanh.

Trong quý 1-2018, công nghệ chống lừa đảo của Hãng bảo mật Kaspersky Lab đã ngăn chặn hơn 3,6 triệu lượt truy cập vào các trang mạng xã hội giả mạo, trong đó 60% là trang Facebook ảo. 

Tội phạm tạo ra một bản sao của các website (ví dụ như trang Facebook ảo), cố gắng dụ các nạn nhân cung cấp tên, mật khẩu, số thẻ tín dụng, mã PIN và nhiều thứ khác...

Bảo vệ tài khoản Facebook thế nào?

Theo ông Vũ Lâm Bằng, giám đốc trung tâm nghiên cứu và phát triển Công ty CMC Infosec, nguy cơ mất tài khoản mạng xã hội cũng như các tài khoản khác cơ bản chỉ xoay quanh mấy lý do: người Việt hay đặt mật khẩu dễ đoán; đặt cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản email, mạng xã hội; ngại không chịu sử dụng bảo mật hai lớp (mật khẩu nhưng phải có mã xác thực gửi qua ứng dụng, email, số điện thoại di động mới đăng nhập được). 

Người dùng cũng hay vô tình chia sẻ các thông tin về mật khẩu với bạn bè, người thân qua các đoạn chat trên Facebook Messenger. Tin tặc có thể lợi dụng các lỗ hổng của Facebook để giải mã các đoạn chat. 

Đặc biệt, người dùng còn rất hay tò mò truy cập vào các đường dẫn giả mạo không rõ nguồn gốc trên news feed hoặc qua messenger từ người lạ. 

Trong quá trình sử dụng, người dùng còn dễ bị lây nhiễm và kích hoạt các loại troijan khai thác thông tin máy người dùng, các tài khoản đăng nhập trên các ứng dụng phần mềm trên điện thoại...

Trong một bài viết chia sẻ đến người dùng về việc bảo vệ tài khoản của mình, Facebook cho biết họ có trang bị cho người dùng những công cụ cần thiết để họ có thể chủ động bảo vệ quyền riêng tư của mình. 

Do đó, theo các chuyên gia, trước khi đầu tư gì trên Facebook, bạn nên chắc chắn đã nắm rõ cách sử dụng, các công cụ và cài đặt được cung cấp. 

Facebook cũng đã cập nhật để người dùng tìm các công cụ bảo mật dễ dàng hơn. Thay vì các thiết lập trải rộng trên gần 20 trang khác nhau, giờ đây chúng có thể được tìm thấy dễ hơn trong phần thiết lập tài khoản.

Theo chuyên gia Vũ Lâm Bằng, việc dễ làm và quan trọng nhất với người dùng Facebook hiện nay là sử dụng mật khẩu đủ mạnh và xác thực hai bước. 

Mật khẩu đủ mạnh bao gồm đủ 8 ký tự trở lên, trong đó có bao gồm chữ viết hoa, chữ viết thường, ký tự đặc biệt (!@#$) và số. Xác thực hai bước sẽ giúp khi hacker có đánh cắp được mật khẩu, chúng vẫn không thể đăng nhập. 

Người dùng cần tập thói quen thay đổi mật khẩu định kỳ để đảm bảo mật khẩu của mình không bị ai đó theo dõi.

Dữ liệu thông tin số trở thành yếu tố sống còn trong thời internet và cần được bảo vệ an toàn tuyệt đối trước các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng nguy hiểm.