Trước đó, tháng 2-2025, Quốc hội đã ban hành nghị quyết 188 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị (metro) tại TP Hà Nội, TP.HCM.

Nhằm đảm bảo triển khai các dự án nhanh và thuận lợi, đặc biệt trong bối cảnh các đô thị có quy mô lớn hơn sau sáp nhập, UBND TP.HCM vừa có công văn đề xuất bổ sung các chính sách vào nghị quyết 188 của Quốc hội gửi Bộ Xây dựng để tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, chấp thuận.

Cần thêm cơ chế để làm nhanh đường sắt, metro sau khi sáp nhập tỉnh thành

Theo đó, UBND TP.HCM đề xuất bổ sung chính sách tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia dự án thuộc đối tượng phải cấp giấy phép hoạt động xây dựng theo quy định của pháp luật thì được miễn cấp phép. Chủ đầu tư chịu trách nhiệm đánh giá, xác định năng lực hành nghề của cá nhân, tổ chức nước ngoài tham gia cung cấp dịch vụ cho dự án.

Chính sách này sẽ bảo đảm cơ sở pháp lý để thực hiện công tác lựa chọn nhà thầu nước ngoài theo hướng rút ngắn trình tự, thủ tục, sớm đưa dự án vào thi công xây dựng. Bởi thực tiễn triển khai các dự án chứng minh rằng việc cấp giấy phép cần rất nhiều thời gian và các thủ tục pháp lý liên quan. 

Do vậy, cần thiết phải có cơ chế, chính sách để giảm các loại giấy phép và thu hút các doanh nghiệp nước ngoài tham gia đầu tư đường sắt đô thị.

UBND TP cũng đề xuất bổ sung chính sách: Đối với các tuyến đường sắt (quốc gia, đường sắt đô thị) kết nối TP với các tỉnh có địa giới hành chính giáp ranh với thành phố, Chính phủ xem xét, quyết định điều chỉnh danh mục dự án dự kiến tại phụ lục ban hành kèm theo nghị quyết 188 của Quốc hội trên cơ sở đề nghị của UBND TP.

Trên thực tế, hiện Thủ tướng đã giao TP.HCM khẩn trương tổ chức nghiên cứu để sớm đầu tư dự án đường sắt đô thị kết nối từ trung tâm đi Cần Giờ và đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành. Trong khi, đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành là đường sắt quốc gia, theo quy định thuộc trách nhiệm đầu tư của Bộ Xây dựng. Cả hai tuyến này cũng chưa nằm trong danh mục dự án kèm theo nghị quyết 188.

Theo UBND TP, trong bối cảnh các đô thị quy mô lớn hơn (sau chủ trương sáp nhập vừa qua), việc nghiên cứu các tuyến đường sắt liên vùng, kết nối đô thị vệ tinh có tốc độ cao hơn là tất yếu. Từ đó, có thể phát sinh thêm các tuyến đường sắt trong thời gian tới, kết nối trung tâm vùng, cực tăng trưởng của vùng TP.HCM với các đô thị vệ tinh và vùng phụ cận.

Đề xuất bổ sung chính sách bảo vệ cán bộ dám nghĩ dám làm

Để phát huy tinh thần sáng tạo, dám nghĩ dám làm, UBND TP cũng đề xuất bổ sung chính sách: Người đứng đầu cơ quan, đơn vị; cán bộ, công chức, viên chức tham gia dự án được miễn trừ trách nhiệm khi có sai sót, thiệt hại trong thực hiện trong một số trường hợp sau đây.

Thứ nhất, phải chấp hành quyết định trái pháp luật của cấp trên nhưng đã báo cáo người ra quyết định trước khi chấp hành. 

Thứ hai, đề xuất, quyết định những nội dung công việc nhằm phục vụ lợi ích chung mà tại thời điểm thực hiện quy định pháp luật chưa đầy đủ, chưa phù hợp thực tiễn hoặc còn nhiều cách hiểu khác nhau nhưng đã báo cáo cấp thẩm quyền chấp thuận bằng văn bản. 

Thứ ba, do bất khả kháng theo quy định của pháp luật.

Về lý do bổ sung, theo UBND TP, do tính chất các dự án đường sắt đô thị có quy mô rất lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp liên quan đến nhiều ngành nghề, thời gian thực hiện các thủ tục mất rất nhiều thời gian. 

Trong khi đó, để cụ thể hóa chủ trương của Bộ Chính trị tại kết luận số 49 về đẩy nhanh tiến trình đầu tư các tuyến đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị, thì thời gian thực hiện chuẩn bị đầu tư dự án rất ngắn, phải khởi công dự án trong năm 2025.

Do vậy, cần thiết phải có cơ chế, chính sách để bảo vệ người thực hiện khi có sai sót, thiệt hại trong thực hiện các dự án bao gồm cả người tham gia xây dựng cơ chế, chính sách. Chính sách này tương tự như nội dung dự thảo Luật Cán bộ, công chức đang được xin ý kiến và trình Quốc hội xem xét, thông qua.

"Chính sách sẽ bảo đảm cơ sở pháp lý để bảo vệ người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách bởi tác động của hành vi tiêu cực, lợi ích nhóm, lãng phí do không thể biết được hoặc đã áp dụng các biện pháp cần thiết để phòng ngừa, ngăn chặn hành vi lợi dụng trong quá trình triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt của dự án", UBND TP nêu.

Những cơ chế đặc biệt nào sẽ giúp TP.HCM hoàn thành 355km metro vào 2035?

Với việc chuẩn bị đầy đủ nguồn lực, kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc thì việc TP.HCM triển khai hoàn thành 355km metro trong 10 năm là khả thi.