Cù Lao Chàm (Quảng Nam) đang được gìn giữ là một trong những điểm đến du lịch sạch đẹp nhất hiện nay - Ảnh: T.B.DŨNG

Tôi không thể tin việc Đà Nẵng hồ hởi với việc đưa thẳng khách từ sông Hàn đến Cù Lao Chàm (Hội An, Quảng Nam).

Thôi mà, Đà Nẵng ơi…

Tôi ở Hội An gần 2 năm, có bạn làm ở khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm, có bạn dạy lặn ở đây, có bạn bán võng tết bằng cây bàng của đảo, có người quen cho mượn nhà, có cả người thân chuyên gắn số cho mấy con cua đá khai thác đúng kỳ tuổi... 

Nhưng tôi chưa ra Cù Lao Chàm bao giờ. Vì tôi cũng muốn để dành, một hòn đảo chứa đầy huyền thoại, lịch sử, văn hóa và thấm đẫm nguyên sinh. 

Từ Cửa Đại nhìn ra, Cù Lao Chàm như một viên ngọc. Để dành đó đi, để luôn có lý do quay về Hội An mà…

Tôi đóng gần 2.000 đôla Mỹ để đi Bhutan - xứ sở hạnh phúc cuối cùng trên đỉnh Himalaya. Mắc, và khó đi, vì chính quyền xứ này cương quyết giữ quốc gia của họ như một di sản quý giá cho đời sau. 

Bhutan kiểm soát bằng cách duy nhất: chỉ chấp nhận khách du lịch "có giá trị cao". 

Giá trị cao này được định nghĩa bằng 4 thứ: chỉ có hãng bay của họ mới ra vào hẻm núi của vùng đất này và chỉ có công ty du lịch nội địa mới được làm tour, với mức thuế chi tiêu thấp nhất là 200 USD/ngày/khách. 

Họ tách đoàn ra thành những nhóm rất nhỏ, với hướng dẫn viên địa phương kèm sát, vừa chăm sóc tốt hơn vừa… kiểm soát khách thực hiện phương châm "Không lấy gì đi ngoài ký ức đẹp. Không để gì lại ngoài những dấu chân". 

Cẩn thận là vậy, mà giờ chính quyền vẫn đang lo lắng vì sự gia tăng quá nhanh của khách quốc tế, của quá trình thương mại hóa làm hỏng mất bản sắc của vùng đất thiêng này.

Cù Lao Chàm nhỏ xíu, mang thêm khách đến làm gì? Tận thu để làm chi? Mất bao lâu để Cửa Đại có cát sau khi bị xói mòn để sụp cả mấy cái resort lớn? Mất bao lâu để chữa lành những nham nhở bêtông trên đỉnh Sơn Trà? 

Mất bao lâu để những chuyện lấn sông, lấn biển xây bất động sản… ăn vào tương lai của con cháu mình? Tôi nhớ có lần Đà Nẵng đăng cai để nói chuyện về phát triển du lịch bền vững. Mong đừng quên! Đà Nẵng ơi, thôi mà!…

Chờ câu trả lời đối với Cù Lao Chàm

Khi câu chuyện quyết định số 2162 của Đà Nẵng ướm việc sẽ tổ chức những đội tàu kết nối Sông Hàn - Cù Lao Chàm xuất hiện trên trang báo, có lẽ nhiều người mường tượng ra một hành trình vô cùng đẹp đẽ trên biển. 

Những đội tàu 5 sao sẽ rẽ sóng vẽ thành vệt dài gần 20km nối thành phố bên bờ biển với hòn đảo như một báu vật (đã được UNESCO công nhận), nơi có những bãi cát dài, tựa hồ như chưa từng có bàn chân người chạm xuống.

Khi lý trình tuyến tàu biển đó được vạch ra, chúng tôi đã mở bản đồ để đối chiếu hai đầu điểm đến. 

Rồi bất chợt rùng mình khi thấy những hình ảnh các bãi san hô, cỏ biển, thảm thực vật... dưới Bãi Bấc ở Cù Lao Chàm sẽ bị chân vịt của tàu du lịch cày xới tan hoang. 

Năm trước, một nhà khoa học đã có hàng ngàn giờ nằm dưới đáy biển để miệt mài cấy từng mẩu san hô, ghép từng mầm cỏ biển phải thốt lên: "Kinh khủng quá! Chẳng khác gì người trồng kẻ phá. 

Mất hàng năm để từng mầm cỏ nảy mầm, đẻ nhánh và có khi hàng chục năm để bãi cỏ đó có thể trở thành bãi đẻ cho tôm cá. Nhưng chỉ một cú quăng neo hay một cái vít cần số trên con tàu cao cấp, mọi thứ dưới đáy biển sẽ tan hoang như sau một đợt giã cào".

Đó có lẽ là lý do vì sao tour du lịch tàu biển từ Đà Nẵng đi Cù Lao Chàm bị phản đối mạnh mẽ như thế. Hội An có cần khách không? Hội An có cần tiền không? Có cần phát triển không? 

Câu trả lời chắc chắn rằng "đương nhiên là có". Nhưng Hội An chọn cách phát triển để bảo tồn và ngược lại, bảo tồn chính là để phát triển. 

Đó là ý chí mạnh mẽ, một thái độ kiên quyết của lãnh đạo Hội An từ trước đến nay đối với Cù Lao Chàm.

Trở lại câu chuyện Đà Nẵng, sẽ còn nhiều việc phải làm để có thể có câu trả lời cuối cùng về tuyến du lịch biển này. 

Nhưng ý tưởng khai thác tự nhiên chọn cách dễ nhất để làm (trong khi còn nhiều lựa chọn khác) là cách làm du lịch cũ lắm rồi. 

Trước năm 2009, Cù Lao Chàm đã có một hành trình nhọc nhằn để được UNESCO "chấm điểm, bút phê" vào danh sách khu dự trữ sinh quyển thế giới. 

Được cả thế giới quan tâm, tới thăm nhưng cũng là đòi hỏi đầy khó khăn khi phải tuân thủ những luật chơi đã được cộng đồng quốc tế đặt ra nhằm ưu tiên tối đa cho phát triển bền vững.

Với câu chuyện ý tưởng du lịch từ Đà Nẵng, một bài toán đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng đang một lần nữa được đặt ra cho chính quyền.

TTO - Phó chủ tịch UBND TP Hội An Nguyễn Văn Sơn khẳng định quan điểm trên, liên quan việc UBND TP Đà Nẵng quy hoạch tuyến du lịch biển Sông Hàn - Cù Lao Chàm.