Sử sách nước Việt đã ghi lại nhiều sự tích anh hùng nơi biên giới trong trường kỳ lịch sử khi chống lại những đạo quân xâm lược từ bên kia tràn sang.

Nhiều người con giống nòi bước chân qua biên giới đi sứ đối đáp với vua quan thiên triều đã bất khuất cứng cỏi bảo vệ quốc thể, chứng tỏ hào khí nước Nam: "Đằng Giang tự cổ huyết do hồng" (Giang Văn Minh).

Một biên giới hữu nghị, hòa bình là ước mong ngàn đời của nhân dân, nhưng năm 1979 một sự thực lịch sử đã xảy ra...

Và người Việt lại một lần đứng lên giữ biên giới, bảo vệ Tổ quốc: "Thời tôi sống thêm một lần súng nổ/ Trái tim đau rỏ máu dọc biên thùy" (Nguyễn Trọng Tạo).

Để không quên lịch sử

Cuộc chiến đó đến nay đã lùi xa 45 năm kể từ khi súng nổ và 35 năm kể từ khi chấm dứt. Biên giới Việt - Trung đã hòa bình trở lại.

Nhưng lịch sử đã là như thế. Nhắc lại hôm nay không phải khơi lại quá khứ, mà để không quên lịch sử, không quên những người đã ngã xuống và cả những người còn đau đến hôm nay. Một biên giới hòa bình hôm nay, máu xương còn thổn thức.

Cuốn sách Những mảnh ký ức 1979-1989 - Chuyện kể từ biên giới phía Bắc của nhóm tác giả Đào Thanh Huyền - Hà Hương - Phạm Hoài Thanh kể về cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc đó, diễn ra một tháng đầu năm 1979, nhưng còn dằng dai đến tận 1989.

Đây là một cuốn sử tư liệu làm bằng những lời kể.

Những người kể ở đây là những người đã tham gia cuộc chiến ngày ấy, từ người lính đến vị tướng, từ chiến sĩ đến người dân, từ em nhỏ đến mẹ già, từ chiến hào đến hậu cứ, từ người sống đến người chết.

Lời kể nào cũng có nước mắt, máu và cái chết. Lời kể nào cũng dội lại đau đớn và quyết tử. Lời kể nào cũng trần trụi, thực tế.

Những người kể không giấu giếm sự bàng hoàng của họ khi nghe tiếng súng ầm vang sáng xuân năm ấy mà họ còn ngỡ là tiếng sấm dậy sớm. Họ không giấu sự băn khoăn tại sao bên đó lại đánh bên mình.

Họ không giấu những nỗi hốt hoảng, sợ hãi ban đầu. Nhưng tất cả họ đã "đứng lên diệt thù thay Tổ quốc" đuổi chúng về bên kia biên giới.

"Có ai mong chiến tranh đâu, nhưng đó là nhiệm vụ. Đất nước bị xâm lăng thì ai cũng phải có trách nhiệm" như lời một chiến sĩ đã nói.

Chân xác, rúng động lòng người

Cuốn sách được thực hiện công phu, nghiêm túc. Đi cùng những lời kể thực của các nhân chứng lấy lại trên báo chí trước đây và ghi chép trực tiếp bây giờ là những hình ảnh, những biểu đồ chiến trận với những mũi tên, những con số minh họa.

Có thể coi những lời kể là lời thuyết minh cho những biểu đồ.

Tất cả hợp lại làm cuốn sách thành một bức tranh tỉ mỉ, chân xác, rúng động lòng người về cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta cách đây 45 năm.

Cuốn sách sử liệu này nhắc nhở chúng ta "dù ở đâu cũng Tổ quốc trong lòng/ cột biên giới đóng từ thương đến nhớ" (Nguyễn Duy).

Bởi vì biên giới không chỉ là ranh giới địa lý mà đó còn là chủ quyền quốc gia về một vùng lãnh thổ, chủ quyền dân tộc về một vùng văn hóa, lịch sử, chủ quyền người dân về một đất nước.

"Ôi, ta yêu đến đau thương Tổ quốc của mình!", câu thơ nhói cuộn lòng mọi người dân Việt. Đó là một tình cảm, một nhận thức, một trách nhiệm, một hành động.

Máu những người lính đổ xuống trên đất đai xứ sở chống lại kẻ xâm lược là máu thiêng, hóa thành hồn thiêng sông núi nước nhà. Yêu Tổ quốc đến đau thương còn là một mệnh lệnh: Không thể thờ ơ, lãnh đạm trước vận mệnh an nguy của Tổ quốc!

Xác phàm - tiểu thuyết về cuộc chiến ở biên giới phía Bắc

TT - Nhà văn Nguyễn Đình Tú vừa cho ra mắt bạn đọc cuốn tiểu thuyết Xác phàm. Cuốn sách dày gần 300 trang viết về 17 ngày đêm chiến đấu anh dũng của quân và dân thị xã Vùng Biên, cao điểm là trên pháo đài Cảnh Giác chống lại quân Khợ xâm lược.