Tổ hợp kính thiên văn MeerKAT, đặt tại tỉnh Northern Cape, Nam Phi. Ảnh: maroelamedia.co.za

Cơ quan quan sát thiên văn vô tuyến Nam Phi (SARAO) ngày 6/7 thông báo tổ hợp kính thiên văn MeerKAT của nước này đã lần đầu tiên phát hiện một nhóm 20 thiên hà, mặc dù nhóm thiên hà này cư trú trong một khu vực được nghiên cứu rất kỹ trên bầu trời. Đây có thể nhóm thiên hà giàu khí hydro trung tính nhất từng được phát hiện.

SARAO cho biết hầu hết các thiên hà hình thành từ các ngôi sao đều nằm trong một đám mây khí hydro trung tính lạnh, đóng vai trò là nhiên liệu thô mà từ đó các ngôi sao có thể hình thành. Khí này cực kỳ mờ và chỉ có thể được phát hiện trong bước sóng vô tuyến. Lớp khí khuếch tán và mở rộng ra ngoài phần có thể nhìn thấy được của thiên hà. Bằng cách quan sát khí hydro này, các nhà thiên văn học có thể hiểu được các quá trình tiến hóa diễn ra trong các thiên hà.

Phần lớn các thiên hà trong vũ trụ cư trú thành từng nhóm. Tuy nhiên, rất hiếm khi phát hiện một nhóm thiên hà có số lượng thành viên lớn với nhiều hydro trung tính như vậy. Điều này cho thấy rằng nhóm vẫn đang trong quá trình tập hợp, vì chưa trải qua các quá trình tiến hóa có thể loại bỏ khí này khỏi các thiên hà.

Đồng tác giả bài báo về khám phá này Shilpa Ranchod cho biết: 'Chúng tôi đã tìm thấy một cặp thiên hà tương tác có khả năng sẽ hợp nhất để tạo thành một thiên hà mới với diện mạo hoàn toàn biến đổi'. Sự phân bố của khí hydro trung tính trong các thiên hà này đã tiết lộ những hình thái thú vị. Sự xáo trộn cho thấy rằng các thiên hà này là thành viên của nhóm và đang bị ảnh hưởng bởi các hàng xóm vũ trụ của chúng trong nhóm.

Tiến sĩ Anastasia Ponomareva, nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford và đồng tác giả của bài báo, đánh giá khám phá này rất quan trọng và đặt ra cơ sở mới để hiểu về cách các thiên hà được tập hợp thành nhóm và biến đổi bởi môi trường của chúng.

Tổ hợp kính thiên văn vô tuyến MeerKAT được đặt tại tỉnh Northern Cape là một phần của Dự án Square Kilometre Array (SKA), nhằm mục đích khám phá các câu hỏi cơ bản về sự hình thành và tiến hóa của các thiên hà. Độ nhạy đặc biệt của MeerKAT cung cấp cho các nhà thiên văn học cái nhìn sâu sắc hơn về các động lực của sự tiến hóa thiên hà. Đây là một trong những dự án khảo sát lớn đang được tiến hành với kính thiên văn MeerKAT của Nam Phi và có sự tham gia của một nhóm các nhà thiên văn học Nam Phi và quốc tế.