Bà Nguyễn Thị Hương (xã Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước) đau xót nhìn hàng ngàn nọc tiêu chết dần - Ảnh: N.N

Không biết sao tiêu chết...

Từ cuối năm 2018 đến nay, trên địa bàn xã Đắk Ơ, huyện Bù Gia Mập, có hàng trăm ha tiêu của người dân bị chết không rõ nguyên nhân. 

Bà Nguyễn Thị Hương, thôn 10, là một trong những hộ bị thiệt hại nặng nhất ở địa phương này. 

Theo bà Hương, năm 2010, thời điểm hạt tiêu có giá rất cao, gia đình bà trồng thử nghiệm 300 trụ, thấy tiêu phát triển tốt gia đình bà tiếp tục mở rộng diện tích. Năm 2013-2014, bà đầu tư ngót ngét 1 tỉ đồng để trồng mới 3.000 trụ. 

Chưa dừng lại ở đó, diện tích và số lượng tiếp tục tăng lên 6.000 trụ. Tuy nhiên, không may cho gia đình bà Hương, năm 2017 hơn 1.000 trụ bị nhiễm bệnh và chết. 

Đến cuối năm 2018 tiếp tục gần 5.000 trụ tiêu còn lại của gia đình bà bị bệnh chết nhanh, chết chậm và hiện nay vườn tiêu xem như đã bị xóa sổ.

Tương tự, gia đình bà Nguyễn Thị Lý (ngụ tại thôn 9) cũng bị thiệt hại với 2.500 nọc tiêu, tương đương gần hơn 1,5ha, do nhiễm bệnh. 

Đến nay, toàn bộ vườn tiêu của gia đình bà Lý thiệt hại đến 80%. Theo bà Lý, vườn tiêu đang xanh tốt bỗng dưng chuyển sang ngả vàng, khô lá rồi chết mà không rõ nguyên nhân. 

Anh Hồ Văn Nhật (xã Lộc Điền, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước) trồng cây ăn trái xen vườn tiêu để dần chuyển đổi cây trồng khác - ảnh: N.N

Trước tình cảnh đó, bà Lý đã sử dụng mọi biện pháp trừ bệnh nhưng vẫn không khỏi bệnh. Tiêu chết thành từng cụm rồi lây lan nhanh sang các trụ khác khiến gia đình bà Lý như ngồi trên đống lửa. 

Ngoài số nọc tiêu chết hẳn, những nọc tiêu kịp thời được cách ly tuy không bị lây bệnh nhưng cũng èo uột, thiếu sức sống.

Còn gia đình anh Lê Đình Thành (ấp Thanh Sơn, xã Thanh An, huyện Hớn Quản), cách đây khoảng 3 tháng vườn tiêu với hơn 2.000 nọc đột nhiên ngả vàng, rụng lá, rồi chết không rõ nguyên nhân. 

Trước tình trạng tiêu chết không rõ nguyên nhân, cộng với giá cả giảm sâu (hiện từ 43 đến 46 ngàn đồng/kg) khiến nhiều hộ dân phá tiêu chuyển đổi sang trồng cây khác. 

Anh Hồ Văn Nhật (ấp 8, xã Lộc Điền, huyện Lộc Ninh) cho biết, gia đình tôi có 4ha tiêu gần 10 năm tuổi, nhưng trong vài năm gần đây phải đối diện với tình trạng tiêu chết vô phương cứu chữa, vả lại giá cả ngày một xuống thấp khiến gia đình anh lao đao, khổ sở. 

"Không thể bám mãi cây tiêu, tôi quyết định chuyển đổi dần sang trồng cây ăn trái, chứ cứ trông chờ vào tiêu chỉ có chết đói thôi" - anh Nhật nói. 

Ngành chức năng cũng… bó tay

Ngoài việc đối diện với tình trạng sâu bệnh, mất giá, mất mùa thì người nông dân còn phải đối diện với tình trạng thiếu nước tưới tiêu vào mùa khô, mùa mưa thì thiệt hại do lốc xoáy. Vì vậy, khiến người trồng tiêu ở tỉnh Bình Phước hiện nay phải đối mặt với muôn vàn khó khăn. 

Theo Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bình Phước, một trong những nguyên nhân dẫn đến các vườn tiêu bị chết hàng loạt ngoài yếu tố do biến đổi khí hậu thì còn nhiều yếu tố khác tác động. 

Đặc biệt là vào mùa vụ 2014-2016 giá tiêu tăng cao (thời cao điểm lên đến 220 ngàn đồng/kg) nên người dân ồ ạt chuyển đổi diện tích cao su, điều, cây ăn trái... sang trồng tiêu nhưng không nắm vững kỹ thuật...

Nhiều hộ nông dân ở tỉnh Bình Phước quyết định phá vườn tiêu để chuyển đổi sang trồng cây khác - ảnh: N.N

Đấy là chưa kể giá tiêu giảm sâu khiến nhiều nông dân bỏ vườn tiêu, không chăm sóc nên cây bị suy kiệt.

Trước tình trạng tiêu chết, Sở Khoa học và công nghệ Bình Phước đã mời các nhà khoa học về khảo sát, nghiên cứu và tìm hiểu nguyên nhân, nhưng đến nay vẫn chưa thể tìm ra nguyên nhân và đưa ra giải pháp hữu hiệu.

Bà Lê Thị Ánh Tuyết - phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bình Phước, cho biết hiện quy mô diện tích tiêu đã vượt quy hoạch của tỉnh hơn 3.000ha. 

Tỉnh này cũng đã kêu gọi doanh nghiệp hỗ trợ về kỹ thuật cũng như thu mua hồ tiêu...trong đó đã làm việc với Công ty gia vị Nedspice (Hà Lan) thu mua cho người dân với khoảng 10.000 tấn.