Tỉ phú Quách Quảng Xương - Ảnh: Reuters

Nhà lãnh đạo tập đoàn Phục Tinh đã xuất hiện trở lại sau một thời gian ngắn “ngoài vùng phủ sóng”. Quá nhiều câu hỏi đặt ra trong sự bất thường này.

Lãnh đạo tập đoàn tư nhân lớn hàng đầu Trung Quốc đã làm gì?

“Đây là vụ động đất? Không, phải gọi đúng là vụ nổ bom nguyên tử!”. Hôm 12-12, trang mạng "Tencent Tech" của Trung Quốc đã giật tít nóng bỏng như thế để nói về chuyện tỉ phú Quách Quảng Xương “mất tích” bất thường.

Báo Obs của Pháp cho biết tỉ phú dáng vẻ thư sinh 50 tuổi đã bị bốn nhân viên an ninh mặc thường phục áp giải đi hôm 10-12 ngay khi ông vừa xuống máy bay ở Thượng Hải.

Trong vài ngày sau đó, không ai liên lạc được với nhà sáng lập tập đoàn Phục Tinh (Fosun), tập đoàn tư nhân lớn hàng đầu của Trung Quốc.

Lập tức quá nhiều câu hỏi được đặt ra, bao nhiêu là đồn đoán.

Thậm chí sang ngày thứ Sáu 11-12, tài khoản trên mạng xã hội Weibo của tỉ phú Quách vốn có đến gần 180.000 người theo dõi, đã bị xóa sạch.

Một số câu trả lời hé lộ sau đó trên truyền thông cho biết tỉ phú Quách bị mời đi thẩm vấn liên quan một vụ điều tra. Rồi đến sáng thứ Hai 14-12, ông xuất hiện trong hội nghị thường niên các cổ đông của Phục Tinh tổ chức tại một khách sạn ở Thượng Hải.

Không có nhiều hình ảnh chính thức của ông trong buổi báo cáo nội bộ này nhưng các nguồn tin có dự buổi tổng kết làm ăn kể lại là trông ông không căng thẳng quá mức như người ta hình dung.

Ông Quách cùng ba cộng sự khác đã thanh lập doanh nghiệp Phục Tinh vào năm 1992 và biến nó trở thanh tập đoàn trị giá đến 50 tỉ USD vào ngày hôm nay.

Tỉ phú Quách, với tài sản ước tính 7 tỉ USD, được những đối tác nước ngoài từng làm việc với ông mô tả là “cực kỳ sáng chói”. 

Làm giàu kiểu Trung Quốc

Ngay tại Trung Quốc, ông được xem như hình mẫu của giấc mơ làm giàu, vươn lên từ gia đình nông dân nghèo và nay được xếp hạng tài sản đứng thứ bảy ở Trung Quốc.

Ông Quách được xem là hình mẫu vì cuộc đời và sự nghiệp làm ăn của ông gắn liền với thời kỳ phát triển kinh tế tột bậc của Trung Quốc.

Trong một lần trả lời phỏng vấn với báo chí Trung Quốc, tỉ phú họ Quách cho biết ông sinh năm 1965 ở một ngôi làng phía nam Thượng Hải, nơi mà “nông dân chết đói” trong thời kỳ khó khăn bộn bề.

Còn trong một lần trả lời phỏng vấn báo Financial Times của Mỹ, ông Quách có kể rằng bản thân mình chưa từng bị đói nhưng “thức ăn thời đó thật tệ”.

Là một học sinh thông minh, ông Quách đã đặt chân được vào Đại học Phục Đán, trường tốt nhất ở Thượng Hải. Ông theo học ngành Triết học - môn học mà nhiều người trẻ Trung Quốc thời giữa những năm 1980 yêu thích. “Lúc đó đã xuất hiện một phong trào giải phóng tư tưởng thực sự”, ông Quách nhớ lại.

Ông từng tham gia hoạt động Đoàn thanh niên Cộng sản thời học đại học nhưng hiếm khi hé răng về giai đoạn này. Người ta chỉ biết rằng cũng như nhiều sinh viên Trung Quốc thời đó, ông chỉ chăm chăm tìm kiếm học bổng để đi du học.

Đến năm 1992, khi ông Đặng Tiểu Bình khởi xướng cải cách thì chàng trai trẻ học Quách cùng ba người bạn ở ĐH Phục Đán lập doanh nghiệp tư nhân. Các ông chủ trẻ của Phục Tinh (có nghĩa Những ngôi sao của Phục Đán) đã tranh thủ mọi cơ hội của thời kỳ cởi trói kinh tế để xây dựng đế chế.

Thoạt tiên họ đầu tư vào ngành dược rồi đến năm 2000, khi xuất hiện làn sóng tái cấu trúc các doanh nghiệp nhà nước làm ăn thất bát, Phục Tinh nhảy vào thâu tóm và lấn sang các lĩnh vực hái ra tiền như bán lẻ, du lịch, thép, bất động sản…

Đến năm 2007, Phục Tinh lên sàn chứng khoán ở Hong Kong để hướng đến mục tiêu chinh phục thị trường nước ngoài.

Từ năm 2010, tỉ phú Quách đầu tư ồ ạt vào các công ty bảo hiểm, ngân hàng tư nhân, ngành công nghiệp hàng xa xỉ, nhánh du lịch hạng sang, nhánh bất động sản cao cấp… Chỉ riêng trong năm 2015 này ông đã cho thực hiện 16 phi vụ đầu tư với tổng số tiền hơn 5 tỉ USD.

Đây là cách đầu tư được đánh giá là khôn ngoan nhằm tránh quá phụ thuộc vào thị trường nội địa Trung Quốc và giảm bớt những quan hệ với hệ thống chính trị trong nước ngày càng nghiêm khắc trong cuộc chiến chống tham nhũng, hối lộ.

Cũng có ý kiến cho rằng tỉ phú họ Quách đầu tư vào ngành kinh doanh chất lượng cao nhằm đón đầu thời kỳ tiêu xài chất lượng cao của giới trung lưu Trung Quốc bắt đầu học cách xài tiền.

Tỉ phú Quách Quảng Xương (thứ hai từ phải sang) trong buổi hội nghị cổ đông thường niên ở Thượng Hải sáng 14-12 - Ảnh: Reuters

Thuộc “phe nhóm Thượng Hải”?

Dù là một tỉ phú kín đáo nhưng nhiều người vẫn cho rằng ở Trung Quốc, khó làm giàu nếu không có quan hệ với các quan chức có quyền có lực.

Phục Tinh khởi đầu tại Thượng Hải nơi được xem là “thành trì” của cựu chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân. Tờ Sunday Times của Anh cho rằng tỉ phú Quách là bạn của Giang Miên Hằng (sinh năm 1951), con trai ông Giang Trạch Dân.

Câu chuyện đánh “phe nhóm Thượng Hải” được nhắc đến gần đây nhất là vụ phó thị trưởng thành phố Thượng Hải, ông Ngải Bảo Tuấn bị điều tra vì cáo buộc “vi phạm kỷ luật nghiêm trọng”, cụm từ thường dùng để chỉ cáo buộc tham nhũng ở Trung Quốc.

Thông tin được công bố hôm 10-11. Reuters cho biết Ủy ban kiểm tra Kỷ luật trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc (CCDI) tuy vậy chỉ thông báo ngắn gọn, không nêu thêm chi tiết về cuộc điều tra đối với ông Ngải Bảo Tuấn, cũng không rõ liệu ông Ngải có luật sư bào chữa hay không.

Như vậy, ông Ngải Bảo Tuấn là quan chức cao cấp nhất của Thượng Hải bị điều tra tham nhũng kể từ khi cựu bí thư thành ủy Thượng Hải, ông Trần Lương Vũ bị xử tù 18 năm vì tội tham nhũng hồi năm 2008.

Trở lại với vụ “mất tích” của tỉ phú họ Quách. Một số đồn đoán cho rằng ông bị thẩm vấn để buộc khai báo về những gì mình biết trong các vụ làm ăn của “phe nhóm Thượng Hải”. Dĩ nhiên tất cả chỉ là những đồn đoán.

Bản thân ông Quách cũng thừa hiểu mình đã và đang làm gì. Trong bài báo trên tờ tạp chí của Trung Quốc xuất bản năm ngoái, tỉ phú họ Quách từng giải thích: “Người ta cứ hỏi tôi là tôi có lo lắng gì không. Nhiều người nghĩ rằng cho dù ta có làm ăn minh bạch thì vẫn có thể bị chính phủ sờ gáy. Tôi đã trả lời: nếu tôi không làm gì sai thì tại sao chính phủ lại sờ gáy tôi?..."

Là một người được xem là sống kín đáo với sở thích cá nhân tìm hiểu về Thái cực quyền, Phật giáo, Đạo giáo và Khổng tử giáo, người ta tin rằng tỉ phú họ Quách biết mình làm gì và nói gì…