Ông Nguyễn Trí Hiếu - Ảnh: VIỆT DŨNG

Sau hai ngày họp, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) đã quyết định tăng lãi suất từ mức tiệm cận 0% lên thêm 0,25% vào sáng nay 17-12 theo giờ Việt Nam.

Theo đó, mức lãi suất mới mà Mỹ áp dụng sẽ giao động từ 0,25-0,5%. Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia ngân hàng, nhận định quyết định này được thị trường cũng như các học giả, các nhà kinh tế đánh giá là sự kiện lịch sử, bởi mọi người đã chờ đợi từ quá lâu rồi. Động thái này chắc chắn ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu, trong đó có Việt Nam vì Mỹ là nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Ông Hiếu nói: Tỉ giá trong nước sẽ chịu áp lực rất lớn. Bởi khi giá trị của đồng USD tăng thì đồng VND cũng tự tăng giá trị khi đồng VND của ta neo theo đồng bạc xanh. Thực tế, thanh toán thương mại của VN chủ yếu là bằng đồng USD.

Ngân hàng Nhà nước sẽ ứng phó như thế nào?

- NHNN nên kiên trì với quyết định của mình, tức nhất quyết không thay đổi tỉ giá từ nay đến cuối năm và những thời gian đầu của năm sau. Tôi nghĩ rằng NHNN có khả năng để duy trì cam kết đó vì NHNN còn một số công cụ để duy trì cam kết đó.

Cụ thể để bình ổn thị trường, thứ nhất NHNN nên dùng dự trữ ngoại tệ quốc gia để bán ra ngoài thị trường, đảm bảo cân bằng cung cầu. Dĩ nhiên, NHNN còn đâu đó khoảng 30 tỉ USD dự trữ ngoại tệ, không quá cao với khoảng 3 tháng nhập khẩu. Mức này cũng không dư giả gì, nếu nói là mỏng. Khả năng bán có giới hạn.

Thứ hai, NHNN có thể dùng biện pháp hành chính rất mạnh. Tức NHNN tiếp tục đưa lãi suất tiền gửi đồng USD xuống bằng mức 0% cho tất cả đối tượng gửi USD, thậm chí có thể đưa xuống mức âm luôn như nhiều nước áp dụng.

Thực tế chủ trương không khuyến khích người dân, doanh nghiệp giữ USD đã được nhà điều hành thể hiện rõ qua việc từng bước đưa lãi suất đồng USD xuống 0-0,25%/ năm.

Theo ông, liệu có khả năng NHNN sẽ phá giá đồng USD trong nay mai, hoặc có thể sang những ngày đầu của năm mới hay không?

- Đến một lúc nào đó, nhất là khi giá USD trên thị trường tự do lên ào ào dù đã sử dụng hai biện pháp trên thì khả năng NHNN sẽ phá giá đồng USD để quân bình cung cầu.

Thật sự việc bán ngoại tệ ra cũng chỉ phần nào thôi vì nếu ngày nào cũng bán ngoại tệ ra với một lượng nhất định thì cũng sẽ có rủi ro khi dự trữ ngoại hối của ta không dư dả gì.

Mặt khác, sử dụng biện pháp hành chính là ép lãi suất xuống nhưng qua theo dõi tôi được biết tiền gửi ngoại tệ không giảm mà lại còn tăng thời gian gần đây dù lãi suất đồng USD đã xuống mức 0-0,25%/ năm.

Thế nên cách cuối cùng thì có thể sẽ buộc phải điều chỉnh. Vì nếu không điều chỉnh tỉ giá thì mấy ngày hôm vừa qua tỉ giá đã lên kịch trần, thậm chí có những giao dịch đã ngưng lại rồi, tức là không bán, không mua nữa.

Nếu trong trường hợp ngưng lâu quá thì thị trường sẽ có nguy cơ rơi vào khủng hoảng. Chính vì vậy, Ngân hàng trung ương của nhiều nước sẽ điều chỉnh tỉ giá.

Ở những nước không kiểm soát tỉ giá hối đoái thì giá đồng tiền sẽ nhảy hoặc rơi theo cung cầu thị trường thôi.

Còn chúng ta, NHNN kiểm soát tỉ giá với mức trần thì thị trường sẽ không được vận hành một cách bình thường theo thị trường khi có sự cố.

Có lẽ trong tình trạng này NHNN nên xem xét điều chỉnh tỉ giá. Thời điểm nào, mức độ điều chỉnh bao nhiêu là nằm trong tay NHNN. Tuy nhiên, như tôi nói ở trên, NHNN nên duy trì tỉ giá hiện nay từ nay đến hết năm như đã cam kết với thị trường.

Còn nếu điều chỉnh chậm quá thì chi phí sẽ rất lớn khi phải bán ngoại tệ để đảm bảo thị trường ổn định, hoặc bán không đủ, không kịp thời thì thị trường sẽ đóng băng, ngưng lại, gây những bất ổn.

Thế còn lãi suất đồng VND thì sao thưa ông, có bị tác động sau quyết định của FED?

- Lãi suất đồng VND chịu tác động là điều chắc chắn. Vì để ngăn chặn được tình trạng găm giữ ngoại tệ, lãi suất của đồng VND phải rất hấp dẫn người gửi tiền. Thế nên lãi suất tiền gửi VND không thể kéo xuống được.

Tại thời điểm cuối năm, các ngân hàng thường giải ngân nhiều nên có lẽ phải giữ lãi suất tiền đồng đủ hấp dẫn nên khả năng lãi suất tiền gửi VND sẽ tăng. Trên thực tế, từ vài ba tháng trở lại đây, không ít ngân hàng đã nhích lãi suất tiền gửi đồng VND lên rồi.

Lạm phát cả năm dự báo 1%. Để hỗ trợ sản xuất kinh doanh, lãi suất cho vay sẽ có thể giảm được nữa không, thưa ông?

- Lạm phát chỉ là một yếu tố nhưng lãi suất cho vay tăng hay giảm phụ thuộc vào lãi suất tiền gửi và cung cầu trên thị trường. Lãi suất tiền gửi tăng thì khó có thể hạ lãi suất cho vay xuống được, nếu không nói là nguy cơ tăng lên có thể xảy ra.

Với người dân nên găm giữ USD hay đổi sang đồng VND để gửi tiết kiệm?  

- Đối với người dân, nếu đi mua để găm giữ thì không được phép, sẽ bị tịch thu ngoại tệ và còn bị xử lý. Vì quy định, người dân sẽ không được mua, bán ngoại tệ ngoài chợ đen để găm giữ.

Còn đối với những người đang sở hữu một số lượng USD hợp pháp, tức được người thân ở nước ngoài hay ai đó biếu, chuyển cho thì ứng xử như thế nào để có lợi?

Đây là quyết định khó khăn. Vì nếu đổi sang đồng VND thì được nhận lãi suất khả quan 5-6%, thậm chí 7%/ năm khi gửi dài hạn.

Tuy nhiên, họ phải đợi cả năm trời mới được hưởng mức này, còn chia theo tháng thì chỉ 0,5% thôi. Còn giữ đồng USD, chẳng hạn như trong trường hợp NHNN điều chỉnh tỉ giá thì trong một thời gian rất ngắn họ có thể thể kiếm được 1-2% rồi.

Xin cảm ơn ông!