Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá việc phát triển nhà ở xã hội đã được bàn nhiều, nhưng công tác triển khai hiệu quả chưa cao. 

Hoan nghênh một số địa phương vừa qua đã khởi công các dự án nhà ở xã hội lớn, song ông trăn trở khi "đất trong tay chúng ta, tiền có thể huy động, cơ chế, chính sách, thủ tục do ta mà việc xây dựng nhà ở xã hội chậm chuyển biến".

Tháo gỡ vướng mắc pháp lý cho nhà ở xã hội

Thủ tướng khẳng định nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, do đó các cơ quan phải đặt mình vào địa vị của người có nhu cầu để giải quyết, triển khai các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. 

Trong đó các địa phương đã được giao chỉ tiêu cụ thể về xây dựng nhà ở xã hội, phải coi đây là nhiệm vụ chính trị. 

Cần đánh giá chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội giao các địa phương đã phù hợp chưa, có cần làm thêm không; cơ chế, chính sách vướng mắc cần giải quyết; cách huy động nguồn lực; thiết kế, mẫu nhà ở xã hội; khả năng sản xuất hàng loạt; về cách làm, công tác quy hoạch, giao đất, thủ tục hành chính triển khai.

Vừa qua một số vướng mắc về thể chế đã được tháo gỡ nhưng vẫn còn, Thủ tướng đề nghị cần góp ý cụ thể về vướng mắc pháp lý. Tính toán cuộc thi thiết kế kiến trúc nhà ở xã hội, để có các mẫu nhà phù hợp điều kiện, cảnh quan, văn hóa, khí hậu từng vùng miền, nhu cầu người sử dụng mà vẫn khang trang, sáng xanh sạch đẹp. Đồng thời có thể nghiên cứu việc xây dựng nhà ở xã hội bằng lắp ghép cấu kiện bê tông cốt thép.

Về nguồn lực, ông đề cập một số giải pháp đã và đang được triển khai như thành lập quỹ nhà ở quốc gia; giải ngân gói tín dụng 140.000 tỉ đồng cho nhà ở xã hội mà không tính vào 'room' tín dụng của các ngân hàng…

Ưu tiên làm nhà ở xã hội trước nhà ở thương mại

Đặc biệt về thủ tục cần tạo cơ chế, chính sách, kêu gọi doanh nghiệp làm một cách nhanh chóng, cắt giảm thủ tục. Tuy nhiên vấn đề đặt ra là vì sao doanh nghiệp chưa làm, vì chính quyền chưa dám giao? Cơ chế giao trực tiếp không qua đấu thầu được không?

Việc này nếu thực hiện cần bảo đảm công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Cùng với đó phải bảo đảm thực chất, không hình thức, không quân xanh, quân đỏ, tránh tình trạng quy trình rất dài, tốn thời gian mà không mang lại điều gì cả.

Cấp ủy, chính quyền địa phương phải đồng hành, hỗ trợ nhà thầu, không để họ cô đơn trên công trường; huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự tham gia của các lực lượng như thanh niên, phụ nữ, phát huy nghệ thuật "chiến tranh nhân dân", ai có gì giúp nấy để tạo sức mạnh tổng hợp.

Thủ tướng cũng lưu ý nhà ở xã hội không có nghĩa là làm ở những chỗ đất "đầu thừa đuôi thẹo", những nơi "khỉ ho cò gáy", không làm được nhà ở thương mại thì làm nhà ở xã hội. Phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại, đáp ứng đủ điều kiện hạ tầng, có hình thức mua và thuê mua.

Một trang mới cho nhà ở xã hội

Một dự án nhà ở xã hội tại TP.HCM làm lễ động thổ 5 tháng nhưng vẫn loay hoay chưa xong thủ tục phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 dù chủ đầu tư rất sốt ruột từng ngày.