Thủ tướng Malaysia Najib Razak (trái) gặp Thủ tướng Lý Hiển Long trong ngày 5-5 - Ảnh: Reuters

Hôm 3-5, cựu thủ tướng Malaysia, tiến sĩ Mahathir Mohamad, trong một buổi lễ tôn giáo đã lên tiếng kêu gọi: “Chúng ta hiện đang chia rẽ, và điều đó sẽ có thể dẫn đến thất bại trong cuộc tổng tuyển cử tới. Nếu điều đó xảy ra, tôi e rằng sẽ dẫn đến sự cáo chung của Đảng UMNO vốn chăm lo cho dân chúng Malay”.

Ông cũng tự giải thích: “Từ lâu rồi, tôi đi vòng quanh và nhìn thấy nhiều thứ. Thành ra khi tôi chỉ trích, tức là tôi có lý do của tôi”. 

Sở dĩ ông Mahathir phải kêu gọi đoàn kết và lắng nghe là do chính trường Malaysia đang sôi sục kể từ sau khi ông đứng ra tố cáo đương kim Thủ tướng Najib đã không minh bạch, gây nguy cơ thất thoát tiền của nhà nước qua việc bảo lãnh cho Công ty 1MDB vay số tiền lên đến 42 tỉ ringgit (khoảng 11,7 tỉ USD). Công ty này sau đó đầu tư vào những thương vụ không rõ ràng.  

Trong một bài viết trên Facebook hôm 24-4, TS Mahathir đặt vấn đề trách nhiệm của Thủ tướng Najib trong vụ Công ty 1MDB vay vốn nước ngoài như sau: “Một công ty chỉ có vốn là 1 triệu ringgit làm sao có thể vay được đến 42.000 lần số vốn của mình? Công ty 1MDB chỉ có thể làm được nhờ có chính phủ đảm bảo vay!”.

TS Mahathir chỉ ra thêm hậu quả: “Công ty 1MDB thua lỗ mất tiền thì chính phủ phải gánh sự thua lỗ đó. Ấy thế mà hoạt động của 1MDB vẫn không được các viên chức quản lý công quỹ của nhà nước giám sát”. 

Giở lại hồ sơ, Công ty 1MDB đã nhờ Tập đoàn tài chính Goldman Sachs tổ chức phát hành trái phiếu quốc tế với lãi suất 5,9%, cao hơn nhiều so với lãi suất mà Chính phủ Malaysia đang vay (chỉ khoảng 3% hay thấp hơn). Thế nhưng, lãi suất phải trả mới chỉ là một trong hai cái ách phải mang!

Trong vụ vay này, Công ty 1MDB phải trả công thu xếp tổ chức phát hành trái phiếu cho Tập đoàn Goldman Sachs lên đến 10% tổng số tiền vay được, tức “mất trắng” 1,17 tỉ USD!

Càng thê thảm hơn nữa là từ khi được bảo lãnh vay vào năm 2009 tới nay, Công ty 1MDB liên tục thua lỗ, đến nỗi phải vay thêm 2 tỉ ringgit (khoảng 556 triệu USD) để trả lãi! Không chỉ thua lỗ mà tiền vay được còn “bốc hơi”.

Theo cựu thủ tướng Mahathir, Công ty 1MDB đã mở tài khoản ở quần đảo Cayman, được xem là “thiên đường chuyển ngân lậu”, cất giấu ở đó một số tiền kếch sù!

TS Mahathir nêu trách nhiệm của đương kim Thủ tướng Najib là do ông này kiêm nhiệm ghế bộ trưởng tài chính. Từ đó, ông kết luận: “Chính sự biến mất của số tiền rất lớn mà 1MDB vay được cùng với việc không có khả năng để trả lời câu hỏi về những gì đã xảy ra, đã khiến ông Najib không xứng đáng với chức vụ thủ tướng Malaysia”. 

Việc một cựu thủ tướng đứng lên phê phán một đương kim thủ tướng là không xứng đáng rồi hô hào đòi truất phế… rất dễ hiểu trong bối cảnh các chính đảng tranh chấp nhau kịch liệt.

Song, trong trường hợp này ở Malaysia lại khác, cả hai ông Mahathir và Najib đều chung một đảng UMNO cầm quyền từ khi nước này độc lập - ông Mahathir cầm quyền từ năm 1981 đến năm 2003, còn ông Najib từ năm 2009 tới nay, nên đây không phải là một vụ “thanh toán chính trị” giữa hai đảng vốn xưa nay không hiếm thấy.

Trái lại, ông Najib (62 tuổi) được xem như từng là “cận thần” của ông Mahathir (sắp tròn 90 tuổi), nên khó có thể nghĩ rằng đây là một vụ thanh toán chính trị cá nhân, trừ phi là một xung đột lợi ích nhóm!  

Phát biểu hôm 3-5 của ông Mahathir: “Nếu tôi đang làm thủ tướng và rằng tôi ăn cắp hay nhận hối lộ thì hãy đừng mù quáng che chắn cho tôi mà hãy khuyên can tôi”, có thể được hiểu như là một nhắn nhủ vì sự tồn vong chung của ông Najib và ông Mahathir cùng với Đảng UMNO cầm quyền đã sáu trào thủ tướng liên tiếp.