Tổng thống Barack Obama vẫy tay chào khi kết thúc bài diễn văn ngày 12-1 - Ảnh: Reuters

Giới quan sát cho rằng thông điệp liên bang lần này là cơ hội to lớn cuối cùng của ông Obama để gây ảnh hưởng đối với dư luận nước Mỹ và định hình cuộc chạy đua vào Nhà Trắng trong năm nay. Khoảng 30 triệu người được cho là đã theo dõi trực tiếp bài diễn văn.

Theo New York Times, ông đã dùng thông điệp liên bang cuối cùng này để vẽ lên một viễn cảnh đầy hi vọng cho đất nước sau bảy năm làm tổng thống với một nền kinh tế hồi sinh và vị thế tốt hơn trên trường quốc tế, dù vẫn còn sự bất bình đẳng trong nước và mối đe dọa khủng bố ngoài nước.

Phải vượt qua sợ hãi

Trong bài phát biểu, ông Obama công kích Đảng Cộng hòa nghiêm trọng hóa mối đe dọa từ lực lượng Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và bi quan về nền kinh tế Mỹ. Ông Obama khẳng định “nước Mỹ đã trải qua những thay đổi lớn trước đây”.

“Cứ mỗi lần như vậy, có những người nói với chúng ta rằng hãy sợ hãi tương lai, những người tuyên bố rằng chúng ta nên đạp phanh trước sự thay đổi, hứa hẹn đem lại huy hoàng trong quá khứ nếu chúng ta kiểm soát được các nhóm đang đe dọa nước Mỹ. Và cứ mỗi lần như thế, chúng ta vượt qua được những nỗi sợ” - ông nói.

Ông cũng dành những lời lẽ cứng rắn nhất dành cho IS. Ông nói những chiến binh thánh chiến là “đám đông những tay súng ngồi sau thùng xe tải”. Ông thừa nhận những phần tử cực đoan IS đem lại một mối nguy hiểm to lớn nhưng cũng khẳng định: “Chúng không thể đe dọa sự tồn tại của chúng ta”.

“Câu trả lời của chúng ta cần nhiều hơn là những lời nói cứng rắn hay kêu gọi rải bom. Điều đó chỉ phát huy tác dụng trên truyền hình chứ không xứng đáng trên chính trường quốc tế” - ông chỉ rõ.

Trong một đoạn được cho là nhằm thẳng vào ứng cử viên tỉ phú Donald Trump, ông Obama cảnh báo “khi các chính trị gia xúc phạm Hồi giáo, điều đó là sai trái. Điều đó khiến chúng ta nhỏ bé trong con mắt của thế giới”.

Đáp lại, ông Trump nói trên Twitter rằng bài diễn văn của ông Obama “thật sự tẻ nhạt, chậm chạp và buồn ngủ, rất khó để theo dõi”.

Theo Reuters, ông Trump từng kêu gọi ban hành lệnh cấm tạm thời người Hồi giáo nhập cảnh vào Mỹ và dựng tường dọc biên giới với Mexico để ngăn chặn dòng người nhập cư trái phép - các ý tưởng mà chính quyền ông Obama phản đối mạnh mẽ.

Đảng Cộng hòa chỉ trích

Theo AFP, thống đốc bang South Carolina Nikki Haley thuộc Đảng Cộng hòa chỉ trích thông điệp liên bang rằng “thành tích của tổng thống kém xa những gì ông ấy nói”.

“Khi ông ấy bước vào năm cuối cùng trong nhiệm kỳ, nhiều người Mỹ vẫn cảm thấy sự khó khăn của một nền kinh tế quá yếu để có thể tăng mức thu nhập” - bà nói và chỉ ra thêm “bất ổn đã xảy ra ở nhiều thành phố” và “mối đe dọa khủng bố ở mức cao nhất kể từ sự kiện 11-9”.

Thế nhưng bà Haley cũng lên tiếng chỉ trích ông Trump về quan điểm liên quan đến người nhập cư.

“Trong thời buổi hoang mang này, chúng ta có thể bị lôi kéo đi theo tiếng gọi cùng những lời nói giận dữ nhất. Chúng ta phải chống lại sự lôi kéo đó. Không ai sẵn sàng lao động vất vả, tuân thủ pháp luật và yêu truyền thống của chúng ta lại không được chào đón ở đất nước này” - bà nói.

Trong khi đó, những người Đảng Cộng hòa khác cũng chỉ trích thông điệp liên bang của ông Obama rằng nó cho thấy sự thất bại của chính quyền đương nhiệm và tuyên bố rằng họ có thể làm tốt hơn thế.

Ứng cử viên tổng thống Đảng Cộng hòa Ted Cruz nói: “Hậu quả đầu tiên là sự yếu kém về chính sách ngoại giao của ông Obama và cựu ngoại trưởng Hillary Clinton”. Nhân dịp này, ứng cử viên tổng thống Đảng Cộng hòa Carly Fiorina cũng lên tiếng phản ứng với bà Clinton.

“Chúng ta không thể bầu cho bà Clinton vào Nhà Trắng. Bà ấy đã cam kết trong cuộc vận động rằng sẽ mở rộng và tiếp tục chính sách sai lầm của ông Obama” - CNN dẫn lời bà Fiorina nói.

Về phần mình, bà Clinton viết trên Facebook sau khi ông Obama phát biểu rằng: “Từ một nền kinh tế mạnh mẽ hơn đến một chương trình chăm sóc y tế và các biện pháp kiểm soát súng, chúng tôi đã làm được rất nhiều dưới sự lãnh đạo của ông Obama. Chúng ta cần phải xây dựng trên những tiến bộ đó chứ không thể đi thụt lùi”.

Những người Đảng Cộng hòa cũng cho rằng chiến lược chống IS của ông Obama là không hiệu quả. Reuters dẫn lời Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan nói trong một bài phát biểu sau thông điệp liên bang rằng: “Chính sách của ông ấy không hiệu quả. Ông ấy không có câu trả lời làm sao để đánh bại IS”.