Hình ảnh phi công Nga do phiến quân ở Syria cung cấp - Ảnh: Reuters

Khu vực này liền kề biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ và là địa phương có đông người Turkmen - sắc dân thiểu số gốc Thổ tại Syria.

Lực lượng vũ trang đối lập đang làm chủ khu vực này là người Turkmen. Lực lượng này được Thổ Nhĩ Kỳ trực tiếp giúp đỡ mọi mặt nhằm chiến đấu lật đổ chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad.

Chiến dịch không kích của Nga vào khu vực này đã kéo dài suốt cả tháng qua, bởi phiến quân hoạt động mạnh ở đó và đe dọa sự an toàn của cả các căn cứ quân sự của Nga ở vùng duyên hải tây bắc Syria. Đây cũng là khu vực mà Nga tập trung không kích dày đặc nhất, nhằm ngăn phiến quân tiến về vùng duyên hải.

Kết quả các vụ không kích này đã ngăn đà tiến của phiến quân, đồng thời giúp quân đội Chính phủ Syria mở chiến dịch trên bộ nhằm giành lại các cao điểm có tầm quan trọng chiến lược khống chế vùng duyên hải. Mấy ngày gần đây, quân chính phủ đã giành được một số vị trí như thế từ tay phiến quân đối lập.

Ngày 20-11, Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ đã triệu đại sứ Nga ở Ankara, ông Andrei Karlov đến để chính thức phản đối việc Nga “không kích nhắm nhiều làng mạc của người Turkmen và giết hại dân thường”. Thổ Nhĩ Kỳ yêu cầu Nga “chấm dứt ngay” những cuộc không kích như vậy.

Do các cuộc không kích của Nga tập trung ở khu vực giáp biên giới Thổ Nhĩ Kỳ nên Ankara đã vài lần cảnh báo máy bay Nga “xâm phạm không phận” của họ. Ít nhất đã một lần đại sứ Nga tại Ankara bị “mời” lên để nhận lời phản đối chính thức.

Hôm 23-11, Văn phòng thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ còn tuyên bố nước này đã yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc họp để thảo luận về việc “Nga không kích các làng mạc người Turkmen trong lãnh thổ Syria”.

Chính quyền Ankara cũng liên hệ cả với Mỹ và Nga về việc này, đồng thời gửi văn thư đến chủ tịch Hội đồng Bảo an hiện nay là đại sứ Anh.

Một vấn đề nhạy cảm nữa đang lộ diện: Thổ Nhĩ Kỳ dường như đang xúc tiến thực hiện ý đồ đã có từ lâu của nước này là hình thành một “khu vực an toàn” nói là “để bảo vệ người Syria lánh nạn chiến tranh”. Ý tưởng của Thổ Nhĩ Kỳ chưa được Mỹ và phương Tây ủng hộ trong khi Nga, Iran và chính quyền Syria cực lực phản đối.

Để duy trì một khu vực như thế, đòi hỏi phải có “cái ô không quân” để đảm bảo tồn tại trong khi Mỹ vẫn tránh xung đột với quân đội Syria. Khi Nga đưa không quân vào Syria thì ý tưởng này càng trở nên nguy hiểm, bởi không tránh khỏi đụng độ trực tiếp với Nga!

Các vụ khủng bố đẫm máu vừa xảy ra tại Paris ngày 13-11, với vài thủ phạm được xác định đã xâm nhập châu Âu bằng cách trà trộn vào dòng người tị nạn đến từ Syria, đã đẩy Pháp và các nước Tây Âu khác vào vị thế có lẽ phải chấp nhận ý tưởng của Thổ Nhĩ Kỳ về “một vùng đệm an toàn cho người lánh nạn bên trong Syria”.

Có những động thái chứng tỏ rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang đẩy nhanh tiến độ biến ý tưởng này thành hiện thực. Khu vực được lựa chọn là vùng truyền thống của người Turkmen.

Lực lượng đảm nhận trọng trách bảo vệ khu vực này là nhóm vũ trang người Turkmen. Còn “cái ô không quân” khi cần đến thì chính Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đảm nhận.

Phải chăng Nga đang quyết tâm phá ý tưởng về “khu vực an toàn” này? Vậy thì việc máy bay Nga bị Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi ngày 24-11 quả là không ngẫu nhiên! May mắn cho Nga là máy bay rơi trong lãnh thổ Syria. Nhưng thật nan giải khi một phi công sống sót lại rơi vào tay phiến quân người Turkmen!

Vậy là chuyện này sẽ còn phức tạp lắm!