Óc Eo, di chỉ khảo cổ của khu vực Đông Nam Á

Ngày 17-11, tại An Giang, các học giả trong và ngoài nước đã đóng góp 60 tham luận là tư liệu khoa học mới về khu di tích Óc Eo - Ba Thê, nhằm hoàn thiện hồ sơ ở bước cuối cùng, trình UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới.

Đây là sự kiện do Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam phối hợp cùng UBND tỉnh An Giang tổ chức, thông qua hội thảo khoa học quốc tế đầu tiên tại Việt Nam có tên "Văn hóa Óc Eo trong bối cảnh văn hóa châu Á".

Có 160 đại biểu là học giả trong và ngoài nước, đại diện tổ chức UNESCO tại Hà Nội… tham dự. 

Theo các nhà khảo cổ học, Óc Eo là nền văn hóa vật chất của Vương quốc Phù Nam, một nhà nước sớm ở Đông Nam Á, có tầm ảnh hưởng lớn ở khu vực và châu Á từ những thế kỷ đầu Công nguyên. 

Óc Eo - Ba Thê đã trở thành di chỉ khảo cổ học nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam mà cả khu vực Đông Nam Á và châu Á.

Trong nhiều thập kỷ, các nhà khảo cổ học trong và ngoài nước đã tham gia khai quật, nghiên cứu về nền văn hóa Óc Eo tại các di tích Óc Eo - Ba Thê (huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang), di tích Nền Chùa (huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang).

Giai đoạn từ 2017-2020, có nhiều di tích quan trọng được phát hiện như kiến trúc đền tháp, di chỉ cư trú nhà sàn. Các loại giếng nước, hồ nước được xây dựng bằng gạch, đá, đồ gỗ, cùng nhiều dấu tích sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, trang sức bằng đá quý, thủy tinh, vàng. 

Ngoài ra còn có một số lượng các loại hình di vật cực kỳ phong phú, đa dạng. Trong đó nhiều nhất là đồ gốm và đồ trang sức bằng thủy tinh.

Xây dựng hồ sơ đề cử công nhận khu di tích Óc Eo - Ba Thê là di sản văn hóa thế giới

Các hạt tinh bột còn lưu lại trên bàn nghiền Óc Eo đã giúp các nhà khoa học có hình dung quan trọng về "con đường gia vị" từ Nam Á qua Ấn Độ Dương vào Đông Nam Á từ khoảng 2.000 năm trước.

Đó là minh chứng cánh đồng Óc Eo vốn là nơi tụ cư ven kênh rạch với sinh kế nông nghiệp và thương nghiệp nổi trội. Nền văn hóa Óc Eo từng là một trung tâm đô thị lớn, sầm uất, trung tâm tôn giáo và nổi tiếng bậc nhất của Vương quốc Phù Nam.

Có mối giao lưu văn hóa, thương mại hàng hải rất phát triển, liên kết nhiều khu vực trên thế giới thời bấy giờ. Núi Ba Thê có một quần thể di tích kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng có quy mô lớn và đời sống sinh hoạt văn hóa rất đặc sắc của đô thị cổ Óc Eo trong lịch sử.

Theo ông Phan Chí Hiếu - chủ tịch Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, các tham luận, đóng góp tư liệu khoa học mới lần này rất quan trọng và sẽ được nghiên cứu, xây dựng hồ sơ đề cử UNESCO xem xét công nhận khu di tích Óc Eo - Ba Thê là di sản văn hóa thế giới.

Ông Nguyễn Thanh Bình - chủ tịch UBND tỉnh An Giang - cho biết từ năm 1944 đến nay các nhà khảo cổ đã liên tục phát hiện ra nhiều di tích, di chỉ có giá trị mới về nền văn hóa Óc Eo.

An Giang đã xây dựng hồ sơ giai đoạn 1, hội đồng di tích và di chỉ quốc tế (ICOMOS) đã cử chuyên gia đến thực hiện quy trình tập trung theo quy định của UNESCO. 

Phấn đấu đến năm 2026 tỉnh sẽ hoàn thành và bảo vệ hồ sơ chính thức trước UNESCO tại Pháp.

Sống dậy ký ức vàng son của nền văn hóa Óc Eo trong vương quốc Phù Nam

TTO - Những phát hiện khảo cổ học mới đây, trong đó có 2 di vật được công nhận bảo vật quốc gia, đã làm sống dậy ký ức vàng son của nền văn hóa Óc Eo thuộc vương quốc Phù Nam từng phát triển rực rỡ trước khi bị hủy diệt vào thế kỷ 7.