Bữa cơm quê miền Tây thường ít cầu kỳ, chỉ với hai món cơ bản: canh rau, cá kho tiêu (cá kho thịt ba chỉ); rau luộc, cá kho lạt; rau luộc, mắm chưng. Bởi đó là những sản vật đồng quê gần gũi rất dễ tìm.

Cơm quê với rau đồng

Rau đồng ở miền Tây có thể kể một vài loại như: rau lang (đọt khoai lang), rau dệu, rau trai, rau dền, rau mồng tơi, rau muống... Những loại rau này đem nấu canh tép, kết hợp với dưa leo, mướp có nồi canh ngọt thanh tự nhiên mà dân quê hay nói "ngọt thần sầu".

Rau đồng có quanh năm, chúng thường mọc xen trong vườn cây ăn trái, ven theo bờ đê trên ruộng lúa, hay bất cứ khoảng bờ rào, bờ mương nào có đủ độ ẩm. Đặc biệt sau khi có những đám mưa đầu mùa, rau cỏ được tưới tắm xanh mướt mát, rau đồng thời điểm này ăn cũng ngon ngọt hơn.

Chiều chiều khi đi thăm lúa về, ba tôi thường hái nắm rau dệu, rau muống. Một nắm rau của ba nhiều đến mức vun đầy rổ, đủ cho cả nhà ăn một bữa. Rau luộc chấm cá kho tiêu, cộng với cơm nóng hổi, ăn no căng bụng.

Hôm nào muốn đổi món, mẹ lại giở hũ mắm cá sặc đem chưng. Mắm làm từ các loại cá đồng như: cá linh, cá sặc, cá chốt, cá lóc. Mỗi mùa nước nổi mẹ thường làm dự trữ một hũ 10kg để dành ăn quanh năm.

Mắm múc trong hũ ra để vào chén (hoặc tô vừa) nêm thêm đường, bột ngọt, hành, ớt. Sau đó đợi nồi cơm vừa sôi thì để chén mắm đã nêm gia vị vào, cơm vừa chín thì mắm cũng chín theo, lắy chén mắm ra rắc thêm chút tiêu xay thơm nức mũi.

Hoặc cũng có thể để chén mắm vào nồi nước sôi, chưng cách thủy chừng 15-20 phút là có thể ăn ngay.

Ở quê các loại rau rất dễ tìm, có những ngày dây bầu, dây bí, dây mướp bắt đầu leo giàn, bà con quê tôi hái đọt non, bông bí, bông mướp đi cho khắp xóm ăn lấy thảo. 

Nhưng hầu như nhà nào cũng trồng ít dây bầu, dây mướp thành ra ở quê không thiếu, bất chợt muốn ăn lại "xé rào" qua vườn nhà hàng xóm hái tự nhiên.

Bởi thế ở quê cứ chiều chiều nghe í ới nhau: "Anh hai/chị hai ơi cho tôi hái ít bông mướp, bông bí nghe". Rồi khi trái lớn, nhà ăn không hết lại tiếp tục đem cho hàng xóm.

Tại các chợ ở miền Tây từ nông thôn đến thành thị đều có bán những loại rau đồng này, các dì ngồi ở góc chợ bán mớ rau 5.000 đồng, 7.000 đồng kiếm thêm thu nhập.

Thi thoảng người miền Tây cũng thèm rau đồng quay quắt, nhìn thấy mớ rau mừng như được mùa, mua mớ rau đồng về luộc chấm cá kho tiêu, đơn giản mà đậm đà hương vị quê hương.

Canh chua, cá kho quẹt món ngon khó quên

Nhắc đến món ngon miền Tây mọi người thường nghĩ đến canh chua, cá kho quẹt (kho tiêu).

Bà con quê tôi vẫn quen câu cửa miệng "có gì dùng nấy", dưới sông bắt được con cá lóc, cá trê, cá lòng tong... sau hè vừa hay có vườn chuối đang trổ buồng đầy cây, bẻ bắp chuối hoặc cắt cây chuối non nấu canh chua ngon hết sẩy.

Canh chua phải ăn với cá kho quẹt mới bắt cơm. 

Gọi là cá kho quẹt vì nồi cá kho đến khi sền sệt, trên thành nồi áo một lớp mỏng đặc quánh, thước đo của món cá kho quẹt ngon biểu thị ở chỗ dùng đũa quẹt lên thành nồi kéo nhẹ có sợi chỉ mỏng. Khi ăn dùng đũa hoặc muỗng quẹt một ít, kèm với cơm trắng, rau luộc.

Canh chua thường dùng trái me nấu nước chua, nêm thêm muối, đường cho vừa vị rồi để cá vào, cá chín, để tiếp rau muống đồng (hoặc bông súng, cây bạc hà, bắp chuối, cây chuối non...) xoay trở rau ngập đều nước, khi nước canh sôi tiếp khoảng một phút thì tắt bếp để giữ độ giòn của rau, cuối cùng nêm thêm lá quế, lá ngò gai hoặc lá rau cần kèm chút ớt là xong.

Cơm quê mẹ nấu chỉ đơn giản hai món canh ngọt cá kho, hoặc canh chua cá kho cùng những cọng rau, con cá chắt chiu giữa đồng quê nội cỏ là những bữa cơm ngon nhất trên đời. 

Có khi mấy chị em tranh nhau quẹt nồi cá kho cho đến láng bóng, rồi múc cơm trắng để vào nồi trộn đều cho thấm vị mặn còn sót lại, ăn đến khi hết sạch nồi cơm mới thôi.

Đó là những bữa cơm quê nhà sau một ngày làm việc ngoài đồng vất vả, mẹ chưa kịp đi chợ, ba chưa kịp bắt cá... 

Đơn giản rằng nhà "có gì dùng nấy" mang đến cho anh chị em tôi những bữa cơm canh nóng hổi, ăn ngon đến miếng cuối cùng.

Giờ đây, nhịp sống đô thị vội vã, những bữa cơm có thịt heo, thịt gà và thường xuyên ăn cơm phần vì vẫn có nhiều món để lựa chọn, khỏi cân đo đong đếm, khỏi mất thời gian nấu ăn. 

Rồi cũng có lúc thèm quay quắt nắm rau đồng ba hái, thèm nồi cá kho quẹt mẹ cẩn thận ướp kho nhiều giờ cho thật ngon, thèm bữa cơm mẹ nấu đơn giản mà đong đầy hương vị quê hương.

Mắm tép Bến Tre đậm vị cay nồng no lòng bữa cơm quê

TTO - Mắm tép trộn đu đủ giòn sần sật, thơm vị cay nồng, mặn vừa phải ăn với cơm, bún kèm rau sống trong những ngày mùa thu hoạch lúa, tôm bận rộn. Khi thư thả hơn, ngồi chờ cá nướng, cá chiên hoặc thịt luộc, lại có bữa cơm quê giản dị, ngon lành.