Các nhà khoa học đang khám phá việc sản xuất máu nhân tạo số lượng lớn, trong bối cảnh các nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chỉ ra rằng hàng triệu người trên toàn cầu tử vong mỗi năm do tình trạng thiếu máu, theo Đài Al Jazeera.

Máu nhân tạo là gì?

Máu nhân tạo là một thuật ngữ dùng để chỉ các loại máu được nuôi trong phòng thí nghiệm và máu tổng hợp.

Trong đó, máu tổng hợp là một hợp chất thay thế hoàn toàn do con người tạo ra và không chứa tế bào người, song các phân tử hóa học vẫn được thiết kế để mô phỏng chức năng của các tế bào máu.

Máu tổng hợp được thiết kế chủ yếu để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp hoặc trong y học quân sự, khi cần cung cấp máu ngay lập tức nhưng khó có thể tìm được nhóm máu phù hợp cho nạn nhân.

Trong khi đó, máu nuôi trong phòng thí nghiệm được tạo ra bằng cách nuôi cấy các tế bào gốc tạo máu trong tủy xương của con người trong môi trường được kiểm soát.

Tế bào này cho phép các nhà khoa học sản xuất ra tất cả các loại tế bào máu, bao gồm tế bào bạch cầu, tế bào hồng cầu và tiểu cầu.

Trong vài tuần, các tế bào gốc này sẽ dần dần chuyển thành tế bào hồng cầu trưởng thành và hoạt động giống như các tế bào tự nhiên.

Ông Cedric Ghevaert, giáo sư y học truyền máu tại Đại học Cambridge ở Anh cho biết máu nuôi cấy trong phòng thí nghiệm có thể giúp việc điều trị một số trường hợp y khoa hiệu quả hơn.

Chẳng hạn như tiểu cầu nuôi cấy trong phòng thí nghiệm có thể dùng tốt hơn trong việc cầm máu ở bệnh nhân gặp chấn thương.

Tiến triển

Các sản phẩm máu tổng hợp hoặc máu nuôi cấy trong phòng thí nghiệm hiện vẫn đang trải qua nhiều cuộc nghiên cứu và phát triển trên khắp thế giới.

Năm 2022, một thử nghiệm lâm sàng tại Anh đã đánh dấu một cột mốc quan trọng bằng cách truyền tế bào hồng cầu nuôi cấy trong phòng thí nghiệm vào người tình nguyện để đánh giá tiêu chuẩn an toàn và tuổi thọ của chúng.

Một nghiên cứu ban đầu nhỏ ở Nhật Bản cũng vào năm 2022 đã thử nghiệm các "hạt huyết sắc tố" - một dạng máu nhân tạo - trên cơ thể 12 tình nguyện viên nam khỏe mạnh nhằm kiểm tra xem liệu chúng có thể thay thế an toàn và hiệu quả cho các chuyến truyền máu thông thường hay không.

Mặc dù một số người tham gia đã gặp phải các tác dụng phụ nhẹ, chẳng hạn như sốt và phát ban, nhưng các triệu chứng này nhanh chóng biến mất và các chỉ số như huyết áp không có sự thay đổi đáng kể sau khi tiêm.

Cơ hội và khó khăn

Các loại máu nhân tạo nếu được phát triển thành công có thể trở thành một phương án thay thế phổ biến cho việc truyền máu theo nhóm truyền thống như hiện nay, giảm áp lực từ việc phải có nhóm máu phù hợp để truyền cho bệnh nhân, đặc biệt là những người có nhóm máu hiếm.

Ngoài ra các chuyên gia cho biết máu nhân tạo có khả năng giải quyết tình trạng thiếu máu toàn cầu, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Các nghiên cứu gần đây của WHO chỉ ra rằng tình trạng thiếu hụt máu nghiêm trọng kéo dài đang diễn ra ở nhiều nơi thuộc khu vực cận Sahara châu Phi, Nam Á và châu Đại Dương.

Trong đó vùng nông thôn ở các nước có thu nhập thấp và trung bình bị ảnh hưởng nặng nề nhất, hình thành nên “sa mạc máu” - những khu vực mà hơn 75% bệnh nhân cần truyền máu không thể tiếp cận được máu.

Tuy vậy vẫn còn một số trở ngại trên con đường sản xuất máu nhân tạo theo hướng thương mại, trong đó có vấn đề làm thế nào để tăng sản lượng máu nhân tạo nhằm đáp ứng nhu cầu thế giới trong khi vẫn đảm bảo tính an toàn và chức năng của chúng.

Ngoài ra các cơ quan quản lý dược phẩm lớn của Mỹ và châu Âu vẫn đang xác định xem các loại máu nhân tạo có nên được phân loại là liệu pháp tế bào hay thuốc hay không, bởi điều này sẽ quyết định cách thức quản lý máu phù hợp trong tương lai.

Hiến máu nhận gà nướng, người dân Đài Loan xếp hàng kín trạm

Một trạm hiến máu ở Đài Đông (Đài Loan) tặng gà nướng cho người đến hiến máu để tháo gỡ tình trạng cạn kiệt. Sự kiện thu hút rất đông người dân tham gia.