Sơ đồ dự án điện hạt nhân Ninh Thuận (gồm nhà máy I và II) - Đồ họa: V.CƯỜNG

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Dương Quang Thành - chủ tịch hội đồng thành viên Tập đoàn Điện lực VN (EVN) - cho rằng với những thay đổi trên thị trường điện hiện nay, việc đầu tư điện hạt nhân sẽ không cạnh tranh được với các nguồn năng lượng khác về mặt kinh tế.

Cũng theo ông Thành, EVN sẽ cổ phần hóa và có thể thoái hết vốn nhà nước tại ba tổng công ty phát điện, chỉ nắm giữ sáu nhà máy điện đa mục tiêu.

* Việc dừng đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận sẽ ảnh hưởng thế nào đến khả năng cung ứng điện trong giai đoạn tới, thưa ông?

- Trong Quy hoạch điện quốc gia giai đoạn 7 được Chính phủ phê duyệt, điều chỉnh vào tháng 3-2016 không có quy hoạch nhà máy điện hạt nhân đến năm 2030, thay vào đó có rất nhiều nguồn điện để đáp ứng nhu cầu phát triển năng lực điện quốc gia.

Theo các tính toán mới, tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện năng giai đoạn 2016-2020 vào khoảng 11%/năm và giai đoạn 2021-2030 từ 7-8%/năm, thấp hơn nhiều so với tính toán vào năm 2009 - thời điểm dự án này được thông qua chủ trương.

Tại thời điểm đó, do tăng trưởng kinh tế ở mức cao, nhu cầu tăng trưởng điện được dự báo 17-20%/năm nên Chính phủ lấy mức tăng trưởng 22% làm phương án điều hành.

Với mức tăng trưởng này, nguồn năng lượng trong nước không đáp ứng đủ nhu cầu phát điện trong khi nguồn năng lượng sơ cấp nhập khẩu lại có giá thành cao, điện hạt nhân là phương án cạnh tranh, có hiệu quả.

Tuy nhiên hiện nay nhu cầu tăng trưởng điện năng không cao, trong khi nguồn năng lượng sơ cấp trong nước và nhập khẩu đảm bảo được đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là nguồn năng lượng nước ngoài hiện có giá thấp hơn nhiều so với thời điểm trước.

Việc đầu tư điện hạt nhân không cạnh tranh được với các nguồn năng lượng khác về mặt kinh tế, nên trong quy hoạch mới được phê duyệt đã không đưa nhà máy điện hạt nhân vào nữa.

Ông Dương Quang Thành - Ảnh: CTV

* Nhưng dự báo cho thấy giai đoạn 2018-2019 có khả năng thiếu điện, nhất là khu vực miền Nam, thưa ông?

- Đúng là trong giai đoạn 2018-2019 khu vực miền Nam có khả năng thiếu điện do mức tăng trưởng tiêu thụ điện vẫn cao, trong khi một số dự án điện lại chậm tiến độ. Tuy nhiên, dự án điện hạt nhân Ninh Thuận từng dự kiến đến năm 2029-2030 mới cấp điện, nên việc giải quyết thiếu điện vào các năm 2018-2019 không liên quan đến dự án này.

Và để đảm bảo nguồn điện, tại buổi làm việc của Thủ tướng với các cơ quan chức năng cùng EVN và Tập đoàn Dầu khí VN (PVN) mới đây, nhiều giải pháp cung ứng điện trước mắt và lâu dài đã được đưa ra.

Trong đó, trước mắt sẽ xem xét đầu tư đường dây tải điện từ miền Bắc vào miền Trung và miền Nam, tập trung đầu tư các nguồn năng lượng mới tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời tại chỗ... Thủ tướng cũng chỉ đạo chủ đầu tư các dự án điện tại khu vực miền Nam phải sớm đưa vào vận hành.

EVN cũng kiến nghị các giải pháp lâu dài hơn, đó là đầu tư các nhà máy điện ở khu vực ĐBSCL, nghiên cứu chuyển trung tâm điện lực Tân Phước sang dùng khí hóa lỏng thay vì chạy than để đáp ứng nhanh tiến độ cấp điện, đồng thời thu xếp các nguồn vốn đầu tư cho các dự án này.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - phó giám đốc Ban quản lý dự án điện hạt nhân Ninh Thuận - trong lần giới thiệu về dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 tại thôn Vĩnh Trường (xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận) với các nhà báo vào tháng 8-2014 - Ảnh: DUY THANH

* Khả năng huy động vốn cho các dự án điện đang và sẽ triển khai?

- Với các dự án đang xây dựng, EVN đã thu xếp đủ vốn và sẽ được giải ngân theo đúng tiến độ đầu tư.

Với các dự án mới như dự án trung tâm điện lực Quảng Trạch hay trung tâm điện lực Tân Phước và một số dự án khác, EVN cũng đang xây dựng các phương án huy động vốn nước ngoài. Các ngân hàng thương mại trong nước cũng đồng ý cho EVN vay vốn đầu tư các dự án này.

* Trong sơ đồ điện 7 được Thủ tướng phê duyệt, EVN cung cấp bao nhiêu phần trăm cho điện lưới quốc gia và có đảm bảo lộ trình thị trường hóa, minh bạch thị trường điện?

- Trước đây EVN chiếm 38% nhưng với một số dự án mới được Chính phủ giao thêm, tỉ lệ này sẽ cao hơn. Riêng việc thực hiện lộ trình thị trường điện, Chính phủ đã có quyết định 23 về thực hiện thị trường điện 3 cấp độ là thị trường phát điện cạnh tranh, bán buôn điện cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh.

Hiện nay chúng ta đang thực hiện thị trường phát điện cạnh tranh. Bộ Công thương và EVN cũng đang nghiên cứu mô hình cho ra đời thị trường bán buôn điện cạnh tranh, tiến tới là thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.

Để thực hiện chủ trương này, Chính phủ đã chỉ đạo tái cơ cấu ngành điện nói chung và EVN nói riêng. Trong tái cơ cấu EVN, ba tổng công ty phát điện sẽ được cổ phần hóa và sau hai năm cổ phần hóa, nếu các tổng công ty này tự chủ được sẽ có thể thoái hết vốn của Nhà nước và có thể tách ra khỏi EVN.

Như vậy trong cạnh tranh khâu phát điện, EVN chỉ quản lý các nhà máy đa mục tiêu, trong khi theo tiêu chí Chính phủ mới ban hành lại có 6 nhà máy đa mục tiêu (ngoài phát điện còn có nhiệm vụ thoát lũ, cung cấp nước tưới tiêu). Các nhà máy mới do EVN xây dựng cũng sẽ được cổ phần hóa.