Tết không rượu bia, ba để sẵn ấm trà đợi khách

TRẦN MAI

Hai ngày đầu tiên của Tết cổ truyền, ba để sẵn ấm trà đợi khách, bình rượu dầm tâm đắc để ngay góc bàn thờ như vật chứng của một thời mời Tết bằng ly rượu thay tách trà.

Nhà ba mẹ tôi là nhà thờ họ, mùng 1, mùng 2 Tết con cháu tề tựu về nhiều. Như một thói quen, ba soạn ly rượu sẵn sàng mời anh em, con cháu. Chưa kịp rót thì "vấp" ngay lời từ chối "Dạ thôi bác hai, con lái xe không uống được".

Tết ba tôi gọi "Bà ơi, pha ấm trà"

"Bà ơi, pha ấm trà", ba nói vọng xuống bếp. Mẹ mang phích nước, vừa đi lên nhà trên, vừa nói: "Tui nói ông rồi, giờ ai uống rượu nữa mà mời". "Bà nói hay hè, con cháu tới nhà phải mời ly rượu chứ. Không uống thì uống trà", ba trả lời má.

Tết này bớt rượu bia, bớt cảnh săm soi cái ly rồi ép nhau

Trời lạnh, nước sôi đổ vào trà tạo làn khói thoảng bay. Miền ký ức về những mùa Tết cứ thế ùa về trong trí nhớ tôi.

37 tuổi, không phải là già, nhưng cũng đủ chất đầy khối nhớ của những mùa Tết đã qua.

Năm 1995, tôi tròn 7 tuổi, Tết năm đó ba còn bận đạp xích lô trong Sài Gòn, không về nhà dịp Tết. Má cũng hùn với các cô trong xóm nuôi một con heo xẻ thịt. Mổ heo, dù thịt nạc ngon, nhưng bà mẹ nào cũng giành thịt mỡ, để rán mỡ bỏ hũ ăn dần.

Tóp mỡ như sơn hào hải vị, mùng 1 Tết má lấy tóp mỡ xào với rau muống mời cô chú ghé nhà thắp hương cho tổ tiên.

Hồi đó không có rượu, cũng chẳng có trà ngon. Gói trà Kim Sơn má lấy ra bỏ một nhúm nhỏ để "bổ trợ" vị cho chè xanh đầy nhóc. Mọi người quây quần nói chuyện, quẩn quanh ruộng lúa năm rồi, xa hơn là chuyện có may bộ đồ nào cho con mặc Tết không.

Trong ký ức của tôi, hồi đó chẳng có lì xì hay mừng tuổi bằng tiền. Chỉ có cái bánh in, bánh thuẫn, bánh mì xốp được gói trong lá chuối hong khô, người lớn lấy ra cho trẻ nhỏ.

Xóm tôi hồi đó chỉ có phụ nữ và trẻ em. Tất cả những người cha đã rời quê vào Sài Gòn mưu sinh, chẳng ai về Tết, để lại bọn trẻ trong khắc khoải nhớ cha. Má dẫn chúng tôi đi chúc Tết hàng xóm, những bà mẹ ngồi hớp nước chè nóng, hỏi thăm nhau những chuyện của làng.

Những mùa Tết rượu bia thay ấm trà

Những năm 2000, bánh kẹo bắt đầu nhiều. Bia rượu cũng xuất hiện trong dịp Tết. Trong xóm có nhà cô Lẹ nấu rượu. Trước Tết, má đặt vài lít rượu nhất cho ba dầm với chuối hột. Khách đến, ba mang ra mời, mấy ông uống khí thế.

Chẳng may cuộc vui đang đến độ mà rượu cạn thì các chú nhà gần đó chạy về mang qua "chi viện". Bình trà từ đó dần mất tác dụng, chỉ để trên bàn như vật tượng trưng. Cuộc sống phát triển, những năm sau đó là bia. Khắp làng trên xóm dưới, ghé nhà thăm nhau là khui rột rột. Uống đến mềm người.

Những năm đó, ngày Tết chẳng khi nào thấy ba tôi tỉnh. Say bí tỉ, ngủ chưa tròn giấc là khách đến, ba lại ngồi dậy "sẵn sàng chiến đấu". Uống nhiều đến mức ba chỉ "trụ" ở nhà, chờ họ hàng, xóm làng đến. Việc chúc Tết má phải lo.

Bia rượu bỗng chốc trở thành "nét văn hóa" mới. Trà thoái trào như lẽ tự nhiên. Những ngày Tết uống bia nhiều đến mức mà trước Tết hai anh em tôi chủ động mua cả chục thùng bia để trong nhà. Vậy mà có năm, đến mùng 3 cúng Tạ, chẳng còn thùng bia nào đặt trên bàn thờ.

Thế hệ tôi lớn lên, "kế thừa" việc chúc tụng rượu bia. Tết nào cũng say lú người, dẫu rằng đến thăm mỗi nhà chỉ uống một, hai lon.

Thú thật, việc chúc tụng rượu bia ngày Tết phải bắt đầu từ 20 tháng chạp, khi lần lượt những người làm ăn xa xứ trở về. Xóm rộn ràng những mâm cỗ cuối năm, người làng mời nhau, ba và hai anh em tôi đi quanh làng uống.

Gần hai thập kỷ, bia rượu ngày Tết "bám" vào trong lời chúc mừng năm mới. Tết nhiều khi là nỗi sợ, hơn là dịp đoàn viên, nghỉ ngơi.

Tết nhẹ nhàng, vắng hẳn cảnh rượu bia

Năm nay, hai ngày Tết trôi qua, ba tôi khỏe hẳn, dù tiếp họ hàng cả ngày nhưng chẳng uống giọt rượu, ly bia nào. Ai cũng từ chối, vì còn lái xe đi chúc Tết những nơi khác.

Tôi hỏi ba: "Tết uống trà mãi có buồn không?", ba bảo cũng nhạt nhạt miệng, nhưng có ai uống đâu, không lẽ tự khui ra uống. Hôm nay mùng 2 Tết, ba ghé thăm vài người thân, trưa trở về thấy ba tỉnh queo. Tôi ghẹo: "Ủa không làm xị nào hả ba?", ba nói: "Chạy xe máy mà uống rượu gì con. Tối nay ba cha con làm xị hể".

Nói rồi ba đi vào bàn thờ thắp hương, ba nhìn xuống bình rượu "xịn sò" được ngâm còn đầy nhóc, thùng bia để nơi góc nhà chỉ vơi vỏn vẹn sáu lon bia mà ba và anh tôi uống lúc cúng giao thừa.

Tết năm nay bỗng thấy nhẹ nhàng, tôi ghé thăm vài người thân, bạn bè cũng chỉ uống trà. Quá lâu rồi mới thấy ấm trà không phải là "vật trang trí", mà thật sự là ly nước mời nhau để nói chuyện đầu năm.

Mấy bà vợ là mừng nhất, khi dịp Tết chồng không say xỉn, đi ngoài đường cũng không còn cảnh nơm nớp lo những "thần men" phóng xe vun vút vì quá chén.

Bên ấm trà, bao luyến lưu mùa Tết cũ ùa về, ba tôi và những người chú trong làng ra trước sân bình luận những cội mai đang bung nở. Tết thật bình yên…

Ăn Tết 'không rượu' và những lợi ích cho sức khỏe

Các chuyên gia cho biết việc bỏ rượu trong một thời gian ngắn sẽ mang lại rất nhiều lợi ích, ngay cả khi bạn chỉ nhâm nhi vừa phải hoặc uống chỉ vì xã giao.

TRẦN MAI