Em Nay Nhác (7 tuổi) do năm ngoái đã nghỉ suốt mấy tháng để đi hái cà phê nên hiện tại phải ở lại lớp 1 - Ảnh: Lĩnh Hồng

Lý do bỏ học của học sinh là do nhà nghèo, ở xa trường, đi lại khó khăn, học lực kém...

Bỏ học đi hái cà phê

Cuối tháng 11-2015, chúng tôi ghé lớp 1A2 Trường tiểu học Ea Sol (huyện Ea H’Leo, Đắk Lắk), cô giáo chủ nhiệm Nguyễn Thùy Dương chỉ vào các chỗ trống trong lớp rồi buồn bã nói: “Hôm nay có năm học sinh nghỉ học, theo bố mẹ lên nương rẫy hái cà phê”.

Tình trạng này không phải cá biệt tại lớp học của cô giáo Thùy Dương. Thầy Ngô Văn Bảy - hiệu trưởng Trường tiểu học Ea Sol - cho biết vào mùa thu hoạch cà phê, mỗi ngày toàn trường có hơn 10 em nghỉ học.

Lên rẫy, chúng tôi gặp một trong số các học sinh của cô Thùy Dương nghỉ học là em Nay Nhác (7 tuổi, trú tại xã Ea Sol, huyện Ea H’Leo) đang lúi húi hái cà phê. Đây là năm thứ hai Nay Nhác học lại lớp 1, năm trước vì nghỉ học quá nhiều trong mùa cà phê nên em bị lưu ban.

Về lý do nghỉ học của con trai, chị Nay Ngăm kể: “Nhà nghèo, chồng mình phải đi làm thuê cho người ta, nên Nhác phải ở nhà làm cùng mẹ. Có hôm mình cũng đi hái cà phê thuê, Nhác phải nghỉ học theo mình vào rẫy để trông em”.

Do đi làm nên nghỉ học nhiều, không theo kịp bài vở, nhiều học sinh đã phải bỏ học. Em Cao Gia Huy (15 tuổi, học sinh Trường THCS Chu Văn An, xã Ea Dăh, huyện Krông Năng) là một trong số đó.

Huy cho biết mùa cà phê năm ngoái do nghỉ học đi hái cà phê, phụ hồ kiếm tiền, không còn theo kịp lớp nên em đã bỏ ngang khi đang học lớp 9. Huy là con trưởng trong gia đình có năm người con, vì vậy “em muốn kiếm tiền cho các em không nghỉ học giữa chừng như em” - Huy giãi bày.

Theo thống kê của Sở GD-ĐT tỉnh Đắk Lắk, năm học 2014 - 2015 toàn tỉnh có 1.913 học sinh bỏ học. Số học sinh bỏ học tập trung nhiều nhất ở bậc THPT với 1.080 em, bậc tiểu học 507 em và THCS là 326 em.

Hơn 70% học sinh bỏ học là đồng bào dân tộc thiểu số. Sở GD-ĐT Đắk Lắk cũng đưa ra sáu nguyên nhân khiến học sinh bỏ học: có hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn; học lực yếu kém; nhà xa trường, đi lại khó khăn; ảnh hưởng thiên tai, dịch bệnh; do kỳ thị và nguyên nhân khác.

Trong nhóm nguyên nhân khác, chiếm tỉ lệ cao nhất với 49%, theo ông Trương Thức - chánh văn phòng Sở GD-ĐT Đắk Lắk, là do nghiện game online, ham chơi quên học...

Trong năm học 2014 - 2015, tỉnh Đắk Nông cũng có hơn 700 học sinh bỏ học giữa chừng, riêng bậc THPT có 290 em. Trường THPT Gia Nghĩa - ngay trung tâm thị xã Gia Nghĩa - có đến 115 học sinh bỏ học trong năm học vừa qua, chủ yếu là học sinh khối 10.

Hầu hết số học sinh bỏ học do nhà ở xa trường, hoàn cảnh gia đình khó khăn, nhiều em là lao động chính trong nhà. Bên cạnh đó, không ít em có học lực yếu, không hứng thú với việc học văn hóa, ham chơi, nghiện game...

Lập “ban chống lưu ban, bỏ học”

Để giảm tình trạng học sinh bỏ học, thầy Ngô Văn Bảy cho biết nhà trường phải cử các thầy cô giáo đến từng gia đình vận động phụ huynh cho con em tới lớp.

“Để giúp học sinh lấy lại kiến thức, các giáo viên luôn sẵn sàng dạy phụ đạo thêm cho các em để đủ điều kiện lên lớp. Với những học sinh thường xuyên trốn học đi mót cà phê kiếm tiền chơi game, các giáo viên chủ nhiệm sẽ quản lý chặt chẽ hơn” - thầy Bảy nói thêm.

Ông Trương Thức cho biết sở luôn đảm bảo “ba đủ” (đủ ăn, đủ quần áo, đủ sách vở) để học sinh yên tâm đến trường.

Trong khi đó, ông Nguyễn Ngọc Thịnh - trưởng Phòng GD-ĐT huyện Lắk (Đắk Lắk) - cho biết phòng đã có quyết định thành lập “ban chống lưu ban, bỏ học” cho năm học 2015 - 2016, vì huyện có gần 300 học sinh bỏ học mỗi năm, phần lớn do lưu ban rồi chán nản chuyện học.

Ông Thịnh cũng nói ban này được thành lập mỗi năm một lần, đã ba năm nay, với nhiệm vụ trọng tâm là duy trì sĩ số, chống lưu ban, bỏ học.

Theo ông Thịnh, ban sẽ kết hợp với giáo viên, nhà trường, hội phụ huynh, trưởng thôn... nắm vững số lượng, địa chỉ và lý do học sinh nghỉ học, để đến tận nơi vận động học sinh tiếp tục tới trường, tổ chức thường xuyên các buổi dạy phụ đạo cho học sinh học lực yếu.

“Huyện Lắk mỗi năm có khoảng 15.000 học sinh theo học tại các trường. Từ khi thành lập ban chống lưu ban, bỏ học vào năm 2013 đến nay, số học sinh bỏ học trên địa bàn huyện Lắk đã giảm từ 2% xuống còn 0,75%” - ông Thịnh nói.