Nhiều tỉnh thành khi tính lại phải hạ xuống tới 5-6% so với con mà tỉnh tính.

Ông Nguyễn Bích Lâm, tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, cho biết như vậy tại buổi thảo luận với lãnh đạo 63 tỉnh thành về phương pháp tính chỉ tiêu GDP mới cấp tỉnh diễn ra ngày 8-8 tại TP Đà Nẵng.

Sẽ loại sự trùng lắp số liệu

Theo ông Lâm, thời gian qua việc tính chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế của một số địa phương chịu ảnh hưởng của mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của từng thời kỳ và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm do đại hội đảng bộ cấp tỉnh và nghị quyết HĐND và UBND cùng cấp đề ra, mà không dựa trên cơ sở nguồn lực thực tế của địa phương.

Trong thực tế, hầu hết địa phương đều xây dựng kế hoạch tăng trưởng kinh tế 11-13%, thậm chí có địa phương đề ra tăng 15%, cao hơn nhiều so với mục tiêu tăng GDP của cả nước.

“Khi Tổng cục Thống kê tính toán lại ở 63 tỉnh thành, chỉ có 13 tỉnh thành tính toán gần sát với thực tế, nhiều tỉnh thành phải hạ con số này xuống tới 5-6% so với con số mà tỉnh tính. Chỉ có một địa phương tính thấp hơn con số mình thực tế có” - ông Lâm nói.

Ông Lâm khẳng định tới đây, việc biên soạn chỉ tiêu GDP và GRDP (tổng sản phẩm trên địa bàn) phải thực hiện theo nguyên tắc thường trú.

Cụ thể, sản phẩm được sản xuất ở địa phương nào tính cho địa phương đó, sản phẩm do đơn vị thường trú ở địa phương nào sử dụng tính cho đơn vị địa phương đó... Việc thu thập thông tin phục vụ tính GRDP sẽ đầy đủ về phạm vi, loại bỏ trùng chéo.

Từ năm 2016 trở đi Tổng cục Thống kê sẽ trực tiếp biên soạn và công bố chỉ tiêu GRDP. Tuy nhiên, để đảm bảo tính kịp thời và liên tục của số liệu thống kê, trong năm 2016 và 2017 Tổng cục Thống kê và các cục thống kê cấp tỉnh cùng biên soạn số liệu GRDP, nhưng Tổng cục Thống kê thực hiện công bố số liệu.

Từ năm 2018 trở đi, các cục thống kê cấp tỉnh không trực tiếp biên soạn số liệu GRDP.

Cần bộ tiêu chí rõ ràng

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Viết Chữ, chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, thừa nhận cách tính GDP như thời gian qua dẫn đến sự trùng lặp về số liệu.

Chẳng hạn, một dầm cầu được đúc ở Đà Nẵng trị giá 1 tỉ đồng, được Đà Nẵng tính giá trị là 1 tỉ đồng. Nhưng đưa dầm cầu đó vào Quảng Ngãi để lắp đặt vào một cái cầu, Quảng Ngãi lại tính vào GDP cái dầm cầu đó 1 tỉ đồng nữa.

“Do có sự trùng lặp đó nên khi tổng hợp lại GDP của các tỉnh thành thì luôn cao hơn GDP của toàn quốc” - ông Chữ nói.

Theo ông Chữ, tính lại GDP là việc làm cần thiết để lãnh đạo mỗi tỉnh sẽ thấy được thực chất tăng trưởng của tỉnh mình, giá trị gia tăng đó sẽ ảnh hưởng đến vấn đề giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Tránh việc một sản phẩm sản xuất trên địa bàn khác nhưng lại tính trên địa bàn mình.

“Nếu tính lại khả năng GDP của Quảng Ngãi sẽ giảm 3% so với hiện nay. Bình quân hằng năm GDP của Quảng Ngãi là 12%, nhưng nếu tính lại chúng tôi sẽ còn 8,5-9% chứ không thể cao như trước đây được” - ông Chữ khẳng định.

Trong khi đó, ông Văn Hữu Chiến - chủ tịch UBND TP Đà Nẵng - cho biết những năm gần đây, con số GDP của địa phương này đều dưới 10%, thay vì ở mức hai con số như nhiều địa phương khác, do địa phương này đã áp dụng phương pháp tính khác.

Chẳng hạn, sau khi ngồi lại phân tích từng chỉ tiêu và nếu thấy số liệu giữa Cục Thống kê TP và của Sở Kế hoạch - đầu tư có sự chênh lệch, các cơ quan chức năng sẽ điều chỉnh sao cho hợp lý và thực tế nhất chứ không phải nâng chỉ tiêu này lên hay hạ chỉ tiêu kia xuống...

“Để đảm bảo số liệu sát thực tế nhất, cần có một bộ tiêu chí để tính cho rõ ràng, tất cả địa phương đều theo một tiêu chí đó để tính toán” - ông Chiến đề xuất.

Ông Võ Thành Hạo, chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, cũng cho rằng cách tính GDP hiện nay ở các địa phương là không còn phù hợp nữa.

“GDP của huyện tính thì cao hơn tỉnh, tỉnh tính thì cao hơn trung ương. Đó là bất cập, vô lý quá. Cần thống nhất phương án tính toán phù hợp, chứ hiện nay chúng ta đang đoán mò GDP của địa phương mình” - ông Hạo nói.

Theo ông Hạo, các địa phương thường có tâm lý muốn địa phương mình có thành tích ít nhất là ngang bằng các tỉnh trong khu vực hoặc là cả nước. Tuy nhiên, vấn đề không phải thấp hơn hay cao hơn mà phản ánh đúng thực chất tiềm năng và thời điểm phát triển địa phương một lúc nào đó.