Bộ trưởng Bùi Quang Vinh - Ảnh: Hoàng Nam

Bài phát biểu này được ông Vinh trình bày trước khi Quốc hội kết thúc phiên thảo luận về kết quả tái cấu trúc các lĩnh vực ngân hàng, đầu tư công và doanh nghiệp nhà nước.

Không phải tài nguyên mà là thể chế

Ông Vinh nói: "Chất lượng, hiệu quả của nền kinh tế đang có vấn đề. Động lực để chúng ta tăng trưởng cao hơn nữa cũng đang có vấn đề. Đã đến lúc chúng ta đổi mới mô hình tăng trưởng. Chúng ta phải thay đổi thể chế." 

"Tôi nghĩ đây là điều mọi người dân đều mong muốn chứ không chỉ các đại biểu Quốc hội chúng ta. Chúng tôi có những con số cụ thể để đánh giá những nguy và và sự tụt hậu của nền kinh tế VN… Nếu chúng ta không đổi mới thì tăng trưởng sẽ không cao được."

"Các đồng chí nói là tăng trưởng dưới tiềm năng. Tôi chưa đồng tình quan điểm này. Nói là tiềm năng thì chúng ta tính bằng cái gì, căn cứ vào đâu để tính tiềm năng? Tiềm năng của VN là tăng trưởng 7% à? Không phải. Tiềm năng có đúng là 8-9% không? Quốc tế đang đề nghị VN phải tăng trưởng 8-9%/năm thì khoảng 40 năm sau chúng ta mới đạt được như Hàn Quốc bây giờ."

"Tiềm năng hay không thì cái chính là ở con người, chứ tài nguyên không phải là cái quyết định. Thể chế sẽ quyết định tăng trưởng. Những đất nước không có tiềm năng về tài nguyên nhưng có tiềm năng về con người và phát huy tiềm năng con người thì họ là những nước phát triển mạnh mẽ nhất. Cho nên giới hạn tiềm năng chính là giới hạn ở trí tuệ con người và VN mình có rất nhiều tiềm năng."

Không ai tự chặt chân mình đâu

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nói tiếp: "Chúng ta phải tiếp tục tái cấu trúc lại nền kinh tế. Những kết quả vừa qua chỉ là ban đầu. Ba lĩnh vực tái cấu trúc vừa qua chỉ là ba lĩnh vực then chốt thôi, chứ không phải là tất cả. Mục tiêu mà nền kinh tế hướng đến là tính cạnh tranh cao hơn, chất lượng cao hơn, hiệu quả cao hơn, bền vững hơn."

"Để đạt được mục tiêu như vậy thì tất cả các ngành đều phải làm, ví dụ ngành nông nghiệp đã làm 16 đề án tái cơ cấu rất cụ thể. Cho nên mỗi một ngành, mỗi một cấp đều phải viết đề án của mình. Tôi đề nghị Thủ tướng Chính phủ tới đây chỉ đạo quyết liệt hơn để các ngành, các cấp dựa vào các tiêu chí đó để viết lên các đề án của mình. Trong các lĩnh vực công nghiệp, thương mại, dịch vụ, khoa học công nghệ…"

"Đồng thời với các ngành, các cấp là các doanh nghiệp phải làm. Vừa rồi có ý kiến phê bình địa phương làm chậm, tôi không đồng tình, địa phương muốn đổi mới thì phải dựa vào tư tưởng chỉ đạo của Chính phủ, của các ngành, lĩnh vực, tức là trông đợi vào thể chế. Địa phương đâu có làm được thể chế. Cái mà địa phương cần làm là phân tích những lợi thế của mình là gì, hạn chế là gì, phải có biện pháp gì để tận dụng lợi thế và khắc phục hạn chế."

"Và đặc biệt là tổ chức nữa. Tôi nghĩ các đồng chí nói một ý rất hay. Không đổi mới cán bộ thì không đổi mới được nền kinh tế. Các chuyên gia quốc tế nói với tôi rằng nếu ông đổi mới DNNN mà ông vẫn để nguyên cán bộ là những người từng sinh ra doanh nghiệp đó, lãnh đạo doanh nghiệp đó thời kỳ vẻ vang thì hôm nay họ không thể tự mình chặt chân mình đâu, phải người khác đến thì mới đổi mới được. Đó là kinh nghiệm của Indonesia và nhiều nước khác. Cho nên, đổi mới đội ngũ cán bộ là một bước phải làm. Tự mình đổi mới mình thì khó lắm."

"Mục tiêu của chúng ta không phải là tái cơ cấu kết thúc vào năm 2015, mà phải là cả giai đoạn tiếp theo và lâu dài hơn nữa. Làm gì có chuyện tái cơ cấu mấy năm mà nền kinh tế cất cánh được. Tái cấu trúc là làm cho VN cất cánh lên. Cho nên phải làm dài hạn. Nhưng từng năm một, từng nhiệm vụ một phải đặt ra những mục tiêu cụ thể để phấn đấu."