Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, Việt Nam có tới 21,6% nam thanh niên từ 16 đến 24 tuổi hút thuốc. Hút thuốc càng sớm, nguy cơ mắc bệnh và tử vong sớm do thuốc lá càng cao.

Hiện Việt Nam đang nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới, phần lớn người hút thuốc bắt đầu hút khi còn rất trẻ với 56% người hút thuốc bắt đầu hút trước tuổi 20.

Tỷ lệ hút thuốc lá cao đã gây ra các tác hại rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế tại Việt Nam. Nghiên cứu của Viện Chiến lược và chính sách y tế năm 2011 cho thấy, bệnh tật và tử vong sớm do sử dụng thuốc lá chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số trường hợp tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam, mà một trong những nguyên nhân quan trọng là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao.

Trước thực trạng trên, Việt Nam đã phê chuẩn Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá của WHO năm 2004 và ban hành Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá năm 2012. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành quyết định phê duyệt “Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020” (năm 2013), trong đó quy định rõ mục tiêu đến năm 2020 là giảm tỷ lệ hút thuốc lá của thanh thiếu niên từ 26% xuống 18%.

Để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc lá theo chiến lược này, một trong những biện pháp quan trọng là sử dụng công cụ thuế đối với các sản phẩm thuốc lá. Điều 6 trong Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá cũng nêu “các biện pháp về giá và thuế là công cụ hiệu quả và quan trọng để giảm tiêu dùng thuốc lá”.

Mới đây, tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, đã đề xuất phương án lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá như sau: từ ngày 1-1-2016 tăng từ 65% lên 70%; từ ngày 1-1-2019 tăng từ 70% lên 75%. Đây là một chính sách quan trọng nhằm góp phần giảm thiểu tiêu dùng thuốc lá và tăng thu ngân sách Quốc gia.