Trước đó, theo quy định 102 năm 2017 về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm do Ban Chấp hành Trung ương ban hành, việc kỷ luật đảng viên vi phạm về chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình rất "nghiêm ngặt".

Trong đó quy định cụ thể mức kỷ luật từ khiển trách, cảnh cáo đến khai trừ đối với đảng viên sinh con thứ 3, 4, 5.

Đến năm 2022, Bộ Chính trị ban hành quy định 69 về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Quy định mới này đã không còn liệt kê các hành vi đảng viên sinh con thứ 3, 4, 5 bị kỷ luật mà thay vào đó là cụm từ "vi phạm chính sách dân số".

Đảng viên sinh con thứ 3 trở lên sẽ vi phạm chính sách dân số và có thể bị xem xét kỷ luật khiển trách, trừ một vài trường hợp cụ thể.

Đến nay Bộ Chính trị đồng ý sửa đổi quy định theo hướng không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ 3 trở lên, đồng bộ với việc sửa đổi các quy định của pháp luật (không hồi tố những trường hợp đã bị xử lý kỷ luật).

Theo Bộ Y tế, đây là một trong những chính sách nhằm duy trì mức sinh thay thế trên phạm vi cả nước. Đặc biệt trong bối cảnh mức sinh ở nước ta đang có xu hướng giảm liên tục qua các năm gần đây.

Bộ Y tế cho hay mức sinh thay thế hiện nay đang giảm nhất trong 12 năm trở lại đây và dự báo sẽ tiếp tục giảm trong những năm tiếp theo.

Tổng tỉ suất sinh năm 2022 đạt 2,01 con/phụ nữ; năm 2023 ước tính là 1,96 con/phụ nữ. Mức sinh còn chênh lệch đáng kể giữa các vùng, nhóm dân cư và sự chênh lệch này chưa được thu hẹp rõ rệt.

Xu hướng không muốn hoặc sinh rất ít con đã xuất hiện ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế phát triển. Trong khi đó tại một số nơi điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn, mức sinh vẫn cao, thậm chí rất cao trên 2,5 con/bà mẹ tuổi sinh đẻ. Trong khi tại TP.HCM và khu vực Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long, mức sinh đã giảm xuống còn 1,3-1,8 con/bà mẹ.

Để duy trì vững chắc mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 2,1 con) trên phạm vi cả nước, Bộ Y tế đề xuất các cặp vợ chồng, cá nhân có quyền quyết định tự nguyện, bình đẳng và có trách nhiệm trong việc sinh con, thời gian sinh con, số con.

Việc bỏ quy định kỷ luật đối với đảng viên sinh con thứ 3 là chính sách được nhiều đảng viên mong đợi để được tự quyết định quyền tự quyết số con được sinh ra. Chính sách cũng được kỳ vọng sẽ góp phần làm tăng mức sinh trước thực trạng mức sinh thấp như hiện nay.

Bộ Chính trị: Không kỷ luật trường hợp sinh con thứ 3 trở lên

Bộ Chính trị yêu cầu khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật có quy định về số con và hướng dẫn 05 theo hướng không xử lý kỷ luật các trường hợp sinh con thứ 3 trở lên.