Doanh thu quảng cáo trực tuyến tại VN của Facebook và Google lên đến hàng ngàn tỉ đồng mỗi năm - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng đề xuất các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông, Internet phải mở văn phòng đại diện chính thức tại VN và khai báo nộp thuế nhà thầu. 

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để làm được điều này cần sửa luật và hàng loạt quy định liên quan. 

Vì sao phải qua cổng Napas?

Giải thích lý do đưa ra đề xuất này, theo Bộ Tài chính, hoạt động của mạng Internet là giao dịch xuyên biên giới. 

Các công ty vận hành mạng nước ngoài hầu hết không đăng ký kinh doanh và không có văn phòng đại diện chính thức tại VN, gây khó khăn cho ngành thuế trong việc quản lý thuế đối với hình thức kinh doanh qua mạng Internet.

Hiện Google và Facebook cung cấp dịch vụ quảng cáo trực tuyến cho thị trường VN thông qua hai phương thức. 

Trong đó, với phương thức thông qua các đại lý tại VN, chính các doanh nghiệp này sẽ phải thực hiện các nghĩa vụ thuế theo quy định khi phát sinh doanh thu.

Nhưng việc thu thuế qua phương thức này phụ thuộc vào ý thức về nghĩa vụ thuế của các đại lý tại VN.

Trong khi đó, phương thức mua - bán và thanh toán trực tuyến qua thẻ tín dụng hoặc ví điện tử chưa được quy định rõ. Phía mua dịch vụ sẽ bị thiệt vì không có hóa đơn nên sẽ không được tính vào chi phí hợp lý. 

Thậm chí, bên mua dịch vụ sẽ hợp thức hóa bằng cách mua hóa đơn của một dịch vụ khác. Điều này khiến ngành thuế khó nắm chính xác giá trị thực của chi phí trả cho dịch vụ qua mạng.

Với việc thanh toán dựa vào số lần click chuột trả tiền, việc xác định doanh thu quảng cáo của nhà mạng nước ngoài cũng không dễ, do phải đối chiếu thông tin giữa NH (thanh toán) của người mua và của người bán. 

Người mua dịch vụ của các tổ chức nước ngoài là cá nhân nên khó có cơ sở đề nghị khấu trừ thuế nhà thầu của tổ chức nước ngoài khi mua dịch vụ.

Doanh thu trực tuyến tại VN tính đến năm 2015 của Facebook, Google và một số công ty quảng cáo khác của VN Nguồn: Vinalink - Đồ họa: TẤN ĐẠT

Người tiêu dùng đang nộp thuế thay

Trao đổi với Tuổi Trẻ, một đại diện Cục Thuế TP.HCM cho biết theo quy định, do Google và Facebook là tổ chức nước ngoài có nguồn thu nhưng không thành lập pháp nhân tại VN nên tổ chức chi trả có trách nhiệm khấu trừ và nộp thay thuế nhà thầu cho các đối tượng này. 

Do đó, trách nhiệm nộp thuế thuộc các tổ chức này nhưng có thực tế là Google, Facebook quy định các khoản thu là sau thuế, tức đẩy trách nhiệm nộp thuế sang các tổ chức và cá nhân tại VN.

Khi thanh toán thông qua các đại lý, nếu muốn lấy chứng từ để đưa vào chi phí, các doanh nghiệp phải trả thêm một khoản thuế nhà thầu (gồm thuế TNDN và thuế GTGT) khoảng 10% cho việc kinh doanh dịch vụ quảng cáo của Google, Facebook tại VN. 

Tuy nhiên, không phải tất cả tổ chức đều nộp khoản thuế này, thay vào đó là hợp thức bằng chi phí khác. 

Trong khi đó, do không được đưa vào chi phí nên các cá nhân và hộ kinh doanh không cần lấy chứng từ, né luôn khoản thuế này khiến ngân sách thất thu.

"Theo các thống kê, doanh thu của Facebook tại thị trường VN hiện có thể lên đến 150 triệu USD/năm, tương đương hơn 3.000 tỉ đồng. Google đứng thứ 2 với 2.200 tỉ đồng (khoảng 100 triệu USD). 

Riêng hai đơn vị này đã chiếm khoảng 73% thị phần quảng cáo trực tuyến tại VN. Nếu kiểm soát hết được nguồn thu này, ngân sách sẽ thu được khoản thuế rất lớn" - vị này nói.

Cần quy định rõ trách nhiệm

Để quản được thuế của các đơn vị này, theo chuyên gia thuế Nguyễn Thái Sơn, trước hết phải sửa luật. 

Theo đó, cùng với quy định các dịch vụ xuyên biên giới như quảng cáo trên Facebook, Google phải thanh toán qua cổng nội địa thông qua Napas, cần quy định thêm là khi đó trách nhiệm nộp khoản thuế nhà thầu này sẽ thuộc về Facebook, Google. 

Các tổ chức, cá nhân tại VN sẽ không phải nộp thay khoản thuế này như hiện nay. Trong trường hợp hai đơn vị trên không trực tiếp đứng ra khai thuế, cổng thanh toán sẽ thực hiện khấu trừ luôn.

"Quy định tiền phải đi qua cổng thanh toán là mũi tên trúng hai đích, một là kiểm soát doanh thu, hai là kiểm soát chặn trừ thuế. 

Tuy nhiên, để làm được điều này cần sự phối hợp giữa Bộ Tài chính và NH Nhà nước, trong đó phía NH Nhà nước sẽ phải làm việc với tổ chức thẻ quốc tế" - ông Sơn nói.

Tuy nhiên, giám đốc trung tâm thẻ một NH cổ phần có trụ sở tại TP.HCM cảnh báo chỉ khi nào Facebook và Google thành lập pháp nhân tại VN, bị chi phối bởi pháp luật tại VN mới có thể thuyết phục được các tổ chức này thanh toán thông qua cổng thanh toán tại VN.