Sử gia Lê Thành Khôi qua đời ở tuổi 102

THIÊN PHƯƠNG

Trên Facebook cá nhân, nghệ sĩ nhạc jazz nổi tiếng Nguyên Lê vừa thông báo tin buồn, cha ông, nhà sử học lừng lẫy - GS Lê Thành Khôi qua đời ở tuổi 102 tại Paris, Pháp.

Giáo sư Lê Thành Khôi qua đời lúc 10h sáng 28-1 (giờ Paris).

GS Lê Thành Khôi sinh năm 1923 tại Hà Nội. Cha của ông, Lê Thành Ý, là giáo viên Trường Lycée français Albert Sarraut ở Hà Nội.

Ông Khôi là anh cả trong gia đình có ba anh em trai. Mẹ của ông, bà Phạm Thị Nghĩa, cũng là một trong những giáo viên nữ đầu tiên ở Việt Nam.

Lê Thành Khôi sang Pháp năm 1947 và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ về kinh tế học ở Paris năm 1949, lấy bằng cử nhân văn chương, hoàn thành luận án tiến sĩ về công nghệ giáo dục, tiến sĩ nhà nước về văn khoa và khoa học xã hội.

giảng dạy tại Đại học Paris, Viện Khoa học kinh tế và ứng dụng, Đại học Caen, Đại học Nanterre, Trường cao đẳng Thực hành.

Từ năm 1963, ông làm cố vấn cho UNESCO, Cục Hợp tác văn hóa và kỹ thuật các nước Pháp ngữ, trường ĐH của Liên hợp quốc ở Tokyo, Chương trình UNDP.

Năm 1971, ông được bầu làm giáo sư Đại học Paris V. Lê Thành Khôi là tác giả của 25 công trình nghiên cứu khoa học, đồng tác giả của 33 công trình đã xuất bản.

Sinh thời, GS Lê Thành Khôi từng được nhận tước hiệu Hiệp sĩ nghệ thuật và văn chương, giải thưởng Francophonie của Pháp (2003) và giải thưởng Phan Châu Trinh (2012).

Tại Việt Nam, cuốn sách Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XX của GS Lê Thành Khôi được dịch giả Nguyễn Nghị và Nguyễn Thừa Hỷ hiệu đính - Nhã Nam và Nhà xuất bản Thế Giới ấn hành, năm 2014.

Cuốn sách là sự kết hợp của hai công trình nghiên cứu mang tính kinh điển về lịch sử, văn hóa Việt Nam từng xuất bản tại Paris là: Le Viet Nam, Histoire et Civilisation (Việt Nam, lịch sử và văn minh, Nhà xuất bản Minuit Paris, 1955) và Histoire du Viet Nam, des origines à 1858 (Lịch sử Việt Nam, từ nguồn gốc đến năm 1858, Nhà xuất bản Sud - Est Asie, Paris, 1982).

Trong lời giới thiệu sách, GS Phan Huy Lê khẳng định: "Đây là hai công trình có giá trị khoa học cao, được sử dụng phổ biến trong các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu đào tạo về Việt Nam, đã gây ảnh hưởng sâu rộng trong giới học sinh, sinh viên, trí thức không chỉ ở Pháp và Việt Nam mà còn trên phạm vi thế giới, góp phần phổ biến một hình ảnh trung thực về lịch sử và văn hóa Việt Nam".

Cuốn sách gồm 11 chương khái quát những nét cơ bản, khách quan về lịch sử Việt Nam qua nhiều giai đoạn thăng trầm. GS Lê Thành Khôi còn dành một chương sách để chỉ ra "tính cách dân tộc Việt Nam" - một yếu tố quyết định đến sự phát triển của lịch sử dựng nước và giữ nước của người Việt. Đó là ý chí độc lập, tự cường.

GS Lê Thành Khôi có ba người con là Lê Thị Hương Du (1955), bác sĩ Bệnh viện Pitié-Salpêtrière (Paris 13); Lê Thị Hương Dao (1957), tốt nghiệp Đại học kinh tế Sorbonne; Lê Thành Nguyên (1959) - Nguyên Lê, nhạc sĩ.

Năm 2015, vợ chồng GS Lê Thành Khôi đã hiến tặng hơn 330 cổ vật quý hiếm sưu tầm khắp thế giới cho Bảo tàng Dân tộc học ở Hà Nội.

Năm 2018, vợ của ông là bà Thẩm Thị Hồng Anh qua đời. Những năm cuối đời, GS Lê Thành Khôi sống tại quận 15, Paris, được con gái thứ hai của ông chăm sóc.

Theo thông tin từ gia đình, lễ tang GS Lê Thành Khôi sẽ diễn ra vào lúc 13h30 ngày 10-2 tại đài hỏa táng Père Lachaise, Salle de la Coupole, Paris, Pháp.