Phóng to

Chất phụ gia không nhãn mác được bày bán tràn lan ở phố Hàng Buồm - Ảnh: Việt Hằng

TT - Nhiều cơ sở làm bánh trung thu dùng thuốc tẩy như bột xà phòng để tẩy gia vị trong bánh. Họ cũng dùng nhiều loại phụ gia có nguồn gốc Trung Quốc để bảo quản bánh. Theo các chuyên gia, những loại chất này nguy hiểm cho sức khỏe.

Không rõ nguồn gốc

Tại một lò bánh trung thu ở thôn Đông, xã Xuân Đỉnh (Từ Liêm, Hà Nội), ông chủ tên Th. mang từ trong buồng ra một gói bột trắng tinh, vừa mở ra ai nấy phải bịt mũi vì mùi hắc xộc lên. Xúc một thìa bột, ông Th. từ từ rắc đều vào chảo bí đang sôi sục. Chỉ năm phút sau, những miếng bí đục màu đã chuyển sang màu trắng.

Theo ông Th., mứt bí, một loại nguyên liệu không thể thiếu của chiếc bánh trung thu, phải trải qua hàng chục công đoạn xử lý bằng bí quyết nhà nghề. Mứt bí để làm bánh dẻo phải thật trắng. Không có một phương pháp nào thay được thuốc tẩy.

Người làm bánh ưa chọn loại bột tẩy bí giống chất tẩy trong xà phòng, nguồn gốc từ Trung Quốc, tác dụng tẩy màu mạnh. Chỉ cần một thìa nhỏ cũng đủ cho 10kg bí thành phẩm.

Ông Giá, một người làm bánh thuê cho cơ sở trên, cho biết thêm loại thuốc tẩy này được bán nhiều ở hàng khô các chợ lớn và trên phố Hàng Buồm (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).

Ông nói: “Thông thường hạn sử dụng bánh trung thu chỉ kéo dài khoảng 10 ngày. Nhưng cơ sở sản xuất thường phải cho thuốc để kéo dài thời gian sử dụng 45-50 ngày. Một số cơ sở ở đây phải thêm vào đó một số hóa chất bảo quản như bột chống mốc cho vỏ bánh, bột chống thiu, thối cho nhân bánh để bánh được lâu”.

Theo quan sát của chúng tôi, tại cơ sở bánh trung thu TV xã La Phù (thị xã Hà Đông, Hà Tây) những can, lọ đựng chất phụ gia làm bánh trung thu xếp chật một góc nhà. Trong can, những chất lỏng đủ màu in toàn chữ Trung Quốc. Nhiều can lọ và những túi nilông khác chỉ ghi ký hiệu H, SS... bằng bút dạ nét to, chữ viết tay. Nguyên vật liệu dùng để làm bánh như trứng, thịt gà... thường không rõ nguồn gốc.

Có hại cho sức khỏe

Ông Bùi Việt Cường, chánh thanh tra Sở Y tế Hà Nội, cho biết Hà Nội hiện có 154 cơ sở sản xuất bánh trung thu với trên 200 nhãn hiệu. Tuy nhiên, không nắm hết được những loại chất phụ gia thực phẩm đang lưu hành trên thị trường Hà Nội. Ông nói: “Mình đến kiểm tra thì họ giấu, đi rồi họ lại đem ra làm”.

Tại phố Hàng Buồm (Hà Nội), chất phụ gia bán hầu hết in chữ và nhãn mác Trung Quốc, không ghi thành phần, hướng dẫn sử dụng hay địa chỉ cơ sở sản xuất bằng tiếng Việt. Nhiều loại không có nhãn mác, được đựng trong các thùng nhựa, xô nhựa, can lớn hoặc pha thành những gói nhỏ, ghi công dụng bằng chữ viết tay.

Bà chủ quầy hàng chất phụ gia bánh kẹo Tuyết Quỳnh nói đó là hàng của Mỹ, Nhật, Thái Lan và Trung Quốc. Khi chúng tôi chỉ một gói bột trắng trên đề chữ “mốc Mỹ” bằng chữ viết tay, bà Tuyết cho biết đó là bột chống mốc cho bánh kẹo, giá 50.000đ/kg.

Chúng tôi nói muốn loại rẻ hơn, bà Tuyết đi vào trong nhà lấy ra một gói bột cũng màu trắng, buộc chặt miệng bằng dây thun, nói đó là bột chống mốc Trung Quốc, giá 25.000đ/kg. Loại thuốc tẩy trắng bí của Trung Quốc cũng được cất giữ trong nhà.

Bà Tuyết nói: “Loại này rất hắc, chị không bày lên quầy”. Hỏi cách sử dụng, bà lắc đầu: “Có khách mua là bán thôi, sử dụng như thế nào thì em phải tự tìm hiểu lấy”. Hàng Trung Quốc rẻ, mùi rất khó chịu, tác dụng lại nhanh và mạnh hơn loại hàng khác nên rất được người sản xuất ưa dùng.

Theo ông Phương Văn Nhu, trưởng phòng chỉ đạo tuyến, Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm TP, hầu hết cơ sở làm bánh trung thu ở Xuân Đỉnh đều sử dụng chất tẩy trắng bí. Mẫu bí Xuân Đỉnh mà phòng vừa xét nghiệm cho thấy bí trong nhân bánh của Xuân Đỉnh có chất hydro sunfit chứa lưu huỳnh.

Loại chất này nếu cho quá nhiều sẽ gây hại sức khỏe. Ông Nhu thừa nhận gần đây có nghe nói một số chất tẩy trắng tương tự như xà phòng cũng được một số người tham rẻ đưa vào sử dụng. Theo ông Nhu, những loại phụ gia đựng trong can, chai lọ không có nhãn mác, không in tiếng Việt, không có nguồn gốc rõ ràng, thành phần và hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt không được phép dùng.

TS Nguyễn Văn Khải, giám đốc Trung tâm Điện hoạt hóa, cũng khẳng định chất hydro sunfit chứa lưu huỳnh có tính sát trùng cao nhưng độc hại, nếu ăn vào sẽ tích tụ trong cơ thể gây ung thư và nhiều bệnh khác...

Nếu sử dụng chất này để tẩy bí phải ngâm rửa rất lâu bằng nước mới có thể loại hết chất tẩy. Chất chống thiu, mốc thành phần chủ yếu là natri sobat hoặc axit sobic, tinh khiết, rất đắt tiền. Ông Khải nói việc dùng chất tẩy trắng có trong xà phòng để tẩy bí rất nguy hiểm. Chất này chỉ dùng để nhuộm, giặt tẩy quần áo, chùi rửa sàn nhà, bồn cầu chứ không dùng để ăn.