Sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông

K.L

TT - Theo đặc phái viên TTXVN, chiều 20-11 tại thủ đô Phnom Penh (Campuchia) đã diễn ra Hội nghị cấp cao Đông Á lần thứ 7.

Phóng to

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trao đổi với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh tại hội nghị - Ảnh: TRUNG NGHĨA

Các nước ủng hộ ASEAN tiếp tục phát huy vai trò chủ đạo trong Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), khuyến khích các đối tác tham gia vào hợp tác khu vực và đưa EAS tiếp tục phát triển, nâng cao phối hợp giữa EAS với các khuôn khổ hợp tác khu vực như ASEAN+3, ARF, ADMM+, AMF mở rộng... nhằm bảo đảm tính bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau trong các hoạt động hợp tác.

Ngoại trưởng Philippines Albert F. Del Rosario tiếp tục là nhân vật phát biểu nhiều nhất về vấn đề biển Đông. Chiều 20-11, ông dẫn tuyên bố của Tổng thống Benigno S.Aquino khẳng định “chưa bao giờ trong lịch sử ở biển Đông, việc làm rõ và phân định ranh giới ở các khu vực biển lại trở nên cấp thiết và cấp bách như hiện nay”. Tại EAS, ông Aquino đã kêu gọi tất cả các bên phải tôn trọng khu vực đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của tất cả các quốc gia ven biển, cho dù các quốc gia đó lớn ra sao và có sức mạnh hải quân như thế nào. “Đây cũng là điều phù hợp và tương thích với các quy định từ lâu của UNCLOS” - ông nói.

Về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, các nhà lãnh đạo hoan nghênh nỗ lực của Chính phủ Myanmar trong thúc đẩy tiến trình hòa hợp dân tộc và hội nhập khu vực, cũng như ủng hộ việc dỡ bỏ cấm vận kinh tế đối với Myanmar; ủng hộ một bán đảo Triều Tiên hòa bình, ổn định, phi vũ khí hạt nhân và sớm nối lại đàm phán sáu bên.

Về biển Đông, nhiều nước phát biểu nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS); thực hiện hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên về biển Đông (DOC), Tuyên bố nguyên tắc sáu điểm của ASEAN và sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC).

Phát biểu tại phiên họp toàn thể EAS lần 7, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao vai trò trung tâm của ASEAN và những tiến triển hợp tác EAS thời gian qua, nhất là trong những lĩnh vực ưu tiên như năng lượng, tài chính, môi trường, quản lý thiên tai, giáo dục, y tế, dịch bệnh và triển khai kết nối ASEAN.

Để phát huy hơn nữa các kết quả đạt được, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị hợp tác EAS thời gian tới tập trung vào một số ưu tiên như: bảo đảm EAS tiếp tục là diễn đàn của lãnh đạo cấp cao nhằm đối thoại và hợp tác về các vấn đề có tầm quan trọng chiến lược đối với khu vực, cả về chính trị, an ninh, cũng như hợp tác phát triển.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh EAS cần tăng cường hợp tác hơn nữa về an ninh an toàn hàng hải vì đây chính là quan tâm và lợi ích chung của khu vực và thế giới. Trước mắt tập trung vào các lĩnh vực hợp tác tìm kiếm và cứu trợ người, tàu thuyền bị thiên tai, bị nạn trên biển; chống cướp biển; vận chuyển và kết nối hàng hải; bảo vệ môi trường sinh thái và đa dạng sinh học biển; quản lý bền vững các nguồn lợi thủy sản...

Phóng to

Tổng thống Mỹ Barack Obama (trái) và Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo (phải) tại Hội nghị cấp cao Đông Á ngày 20-11 - Ảnh: Trung Nghĩa

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hoan nghênh các nỗ lực chung vì mục tiêu hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải ở biển Đông; đồng thời đề nghị các nước ủng hộ ASEAN - Trung Quốc thực hiện đầy đủ DOC và Tuyên bố chung kỷ niệm 10 năm DOC, hướng tới COC; ủng hộ ASEAN thực hiện Tuyên bố nguyên tắc sáu điểm về biển Đông nhằm bảo đảm giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế và UNCLOS, bao gồm việc tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các quốc gia ven biển, vì hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải và thịnh vượng ở khu vực.

Kết thúc hội nghị, các nhà lãnh đạo các nước tham gia EAS đã thông qua Tuyên bố EAS về sáng kiến phát triển Đông Á và Tuyên bố EAS về phòng chống sốt rét kháng thuốc, đồng thời chính thức khởi động đàm phán về Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Từ tháng 1-2013, Brunei sẽ bắt đầu nhiệm kỳ chủ tịch ASEAN..

Đàm phán về COC giữa ASEAN - Trung Quốc:

Kết thúc Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 21, chiều tối 20-11, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh đã có cuộc trao đổi ngắn với Tuổi Trẻ về quá trình thương lượng Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc đến nay.

* Thưa thứ trưởng, kể từ ASEAN 20 ở Bali đến ASEAN 21 ở Phnom Penh, tiến trình thương lượng COC giữa ASEAN với Trung Quốc đã có những bước tiến nào?

- Tại Bali tháng 11-2011, các lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh phải sớm đạt được COC trên cơ sở tổng kết 10 năm thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC) cũng như trước nhu cầu đòi hỏi của tình hình mới. Trong một năm qua đã có bốn tiến triển tích cực. Thứ nhất, ngày 25-6-2012 tại Hà Nội, ASEAN đã hoàn thành được bản tài liệu quan điểm về các thành tố chính cần có trong COC. Thứ hai, ASEAN và Trung Quốc đã có một số hoạt động để thực hiện bản hướng dẫn thực hiện DOC, trong đó có các cuộc hội thảo và trao đổi về những biện pháp hợp tác có thể có như ứng phó thiên tai, bảo vệ môi trường biển. Thứ ba, ASEAN tổ chức được các diễn đàn về hợp tác biển và lần đầu tiên tổ chức được diễn đàn biển ASEAN mở rộng tại Philippines với các đối tác ở Đông Á. Thứ tư, ASEAN và Trung Quốc đã có tham vấn không chính thức về COC mà khởi đầu là vào ngày 25-6-2012 ở Hà Nội, sau đó là hai lần ở Phnom Penh, một cuộc họp hẹp ASEAN - Trung Quốc ở Thái Lan. Các lãnh đạo ASEAN đã nói rõ COC phải có những nhân tố tích cực của DOC, đồng thời phải được nâng lên một tầng nấc mới, làm sao để COC đóng góp tích cực cho an ninh, an toàn hàng hải và ổn định ở biển Đông.

* Vậy COC được đề cập ra sao trong hội nghị lần này?

- Lần này có điểm tốt là ASEAN - Trung Quốc đã thông qua tuyên bố chung kỷ niệm 10 năm DOC. Điều quan trọng là ASEAN - Trung Quốc tái khẳng định ở cấp cao nhất (về việc thực thi DOC), cho thấy giá trị và những quy tắc tích cực đã được đề ra trong DOC. Các bên cũng khẳng định sẽ tham vấn để hướng tới COC. Về tiến trình tham vấn tới, tôi tin là sẽ rất phức tạp và kéo dài.

* Tổng thư ký ASEAN Surin Pitsuwan khẳng định ASEAN đã sẵn sàng thảo luận với Trung Quốc về COC, còn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc lại cho rằng “nói như vậy là chưa chính xác”?

- ASEAN rất mong muốn khởi động đàm phán về COC với Trung Quốc. Là tập thể 10 quốc gia, trước khi đàm phán bất kỳ vấn đề gì thì đều cần có sự tham vấn các thành viên để không còn ý kiến riêng lẻ. Đến nay ASEAN đã có được các thành tố cơ bản là cơ sở cho COC. Tại hội nghị lần này cũng có nhiều ý kiến các lãnh đạo đề nghị khởi động càng sớm càng tốt tiến trình thương lượng COC.

* Một năm tới tiến trình đàm phán sẽ như thế nào, thưa ông?

- ASEAN sẽ tích cực tạo những bước đi cần thiết. Nhưng tất cả phụ thuộc vào xây dựng lòng tin, đảm bảo duy trì, thực hiện đầy đủ hiệu quả những quy định trong DOC, nhất là không làm phức tạp thêm tình hình.

* Tổng thống Philippines đã tuyên bố không có sự đồng thuận trong ASEAN “về việc ASEAN đồng thuận” như nước chủ nhà ASEAN 21 khẳng định?

- Chúng ta hãy đối thoại, xây dựng, ủng hộ và khuyến khích các quốc gia trong khu vực thực hiện luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), DOC, Tuyên bố nguyên tắc sáu điểm của ASEAN về biển Đông cùng thể hiện sự quan tâm và thể hiện trách nhiệm.

* Lần này, Tổng thống Mỹ Barack Obama đề cập tới vấn đề biển Đông ra sao?

- Lần này nhiều nước nói về biển Đông, trong đó có nhiều đối tác của ASEAN như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Úc. Quan điểm chung nhất là đều nhấn mạnh đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải, luật pháp quốc tế và UNCLOS, thực hiện DOC và đạt được COC.

K.L