Một em bé mới chào đời ở TPHCM, địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước - Ảnh tư liệu

"Trước đây chỉ có 5 tỉnh thành gồm TP.HCM và khu vực xung quanh có mức sinh thấp dưới mức sinh thay thế (dưới 2,1 con/bà mẹ trong độ tuổi sinh đẻ), nhưng kết quả điều tra vừa qua thấy số này lên 21 tỉnh thành, gồm tất cả các tỉnh Đông Nam Bộ và ĐBSCL, trong đó khu vực Đông Nam Bộ, bình quân số con/bà mẹ đã ở mức 1,56, ĐBSCL dưới 1,8" - ông Tân cho biết.

Theo ông Tân, năm 1961 khi Việt Nam bắt đầu thực hiện kế hoạch hóa gia đình, trung bình khi ấy mỗi bà mẹ có trên 6 con, Việt Nam đã mất 23 năm thực hiện các chính sách để đạt mức sinh thay thế từ 2006 và từ đó đến nay duy trì mức sinh mỗi bà mẹ có bình quân trên 2 con.

Theo thống kê chung, hiện TP.HCM là địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước, với 1,33 con/bà mẹ, kế đến là Tây Ninh 1,53, Bình Dương 1,54, Bạc Liệu 1,61, Cần Thơ 1,66, Khánh Hòa 1,77...

Ở chiều ngược lại, Hà Tĩnh là tỉnh đẻ nhiều nhất nước, bình quân 2,83 con/bà mẹ, về "nhì" là Nghệ An 2,75 con/bà mẹ, Yên Bái và Nam Định cùng giữ vị trí số 3 với 2,74 con/bà mẹ.

Việc chênh lệch về mức sinh như thế này đang dẫn đến nguy cơ khoảng cách phát triển kinh tế - xã hội giữa các vùng miền, các tỉnh thành càng cao hơn.

Việt Nam đã giảm được mức sinh, nhưng phải chuyển sang đầu tư hơn cho chất lượng dân số, nhất là trong tình hình Việt Nam là quốc gia "đất chật người đông", mật độ dân số cao, bình quân cao gấp 6 lần so với Châu Á, gấp 10 lần so với bình quân chung của thế giới.

"Chỉ có các nước thực hiện kế hoạch hóa gia đình mới có một gia đoạn gọi là giai đoạn dân số vàng, tức là 2 người làm việc mới có 1 người phụ thuộc. Nước ta bắt đầu giai đoạn này từ thập kỷ trước và dân số vàng sẽ kéo dài đến 2037-2040.

Tuy nhiên đây không phải là vàng thật, vàng để nhặt về, mà phải đầu tư chăm sóc sức khỏe, dậy nghề, giáo dục kỹ năng thì mới có các giá trị gia tăng từ dân số vàng"- ông Tân nói.